نشست انتقال تجربه با محوریت صنعت برق از سری نشست‌های اینواکسپورت توسط مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران و با همکاری سندیکای صنعت برق ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست رئیس مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران با بیان اینکه برگزاری سلسله رویدادهای اینواکسپورت بخش مهمی از تلاش جهت بازارسازی و ایجاد بازار صادراتی برای شرکت‌های دانش بنیان است، گفت: علاوه بر مشکلاتی که در کشور داریم که درجای خود قابل بحث است، مهمترین موضوعی که بر سر راه فعالیت‌های تجاری و اقتصادی قرار دارد بحث تحریم‌هاست که به نوعی هم می‌تواند فرصت باشد و هم تهدید.
افشین کلاهی اظهار کرد: از این رو، سازمان‌های مختلف در راستای حمایت از این حوزه برنامه‌های صادراتی برای کمک به صادرات به ویژه صادرات محصولات دانش‌بنیان ارائه می‌کنند که برخی از آنها تاثیرگذار بوده است.
وی با تاکید بر اینکه در این حوزه جای کار بسیار است، عنوان کرد: یکی از حوزه‌هایی که پتانسیل خوبی برای تولید و صادرات دارد، حوزه صنعت برق است. هم در انرژی‌های تجدیدپذیر و هم در حوزه‌های دیگر تقاضاهای خوبی وجود دارد و شاهد توانمندی‌هایی نیز در بخش‌های تولید، اجرا و نظارت هستیم.
کلاهی بیان داشت: اتاق بازرگانی و مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران همواره کوشیده است به صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کند. همچنین، سازمان توسعه تجارت و صندوق نوآوری و شکوفایی نیز برنامه های خوبی از شرکت در نمایشگاه و هیات‌های تجاری تا ایجاد و گسترش پایگاه‌های صادراتی پیاده کرده‌اند. علاوه بر این،معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سازمان شبکه‌های صنعتی هم حمایت‌هایی دارند که می‌توان از آنها بهره برد.
وی خاطرنشان کرد: برای اینکه این تعدد، گمراه کننده نباشد همواره تلاش کرده‌ایم این موارد را برای استفاده شرکت‌های دانش‌بنیان یکپارچه و به آنها کمک کنیم تا با سهولت بیشتری از این حمایت‌ها استفاده کنند.
کلاهی در ادامه ضمن ارائه راهکار به کسب‌وکارهای دانش‌پایه گفت: مدلی که به نظر می‌رسد در حال حاضر و با توجه به وضعیت موجود می‌تواند راهگشا باشد مدل مشارکتی است. یعنی شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های محلی همراه شده، مشارکت کنند و با برند تجاری شرکت‌های محلی کار صادراتی انجام دهند که نمونه‌های موفقی از اجرای این مدل موجود است.
وی در ادامه صحبت‌هایش به جلسات متعددی که در راستای تسهیلگری در امور دانش‌بنیان‌ها توسط مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان و کمیسیون کسب‌وکار دانش‌بنیان ایران صورت می‌گیرد، اشاره کرده و گفت: از فعالان اقتصادی و اعضا می‌خواهم مشکلات و چالش های موجود را را به ما منتقل کنند و مطمئن باشند که حتما پیگیری خواهد شد. همچنین، در این نشست‌ها و رویدادها مدل‌های موفقیت خود را اعلام کنید تا چراغ راه سایر همکاران و فعالان نیز باشد.
صادرات ابزار رقابت دولت‌ها با یکدیگر است
در ادامه این نشست رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران با بیان اینکه نوع سیاستگذاری کشورها در حوزه دانش‌بنیان متفاوت است، گفت: در ایران بیشتر فعالیت‌ها معطوف به محیط داخل بوده و به پیرامون توجه نداشتیم. شاید به این دلیل که ما نعمت نفت را در اختیار داشتیم و نیازی برای پرداختن به موضوع صادرات در کشور حس نمیشد و ایران بهشت واردات تلقی می شد.
پیام باقری اذعان کرد: این در حالیست که تبادلات تجاری بین‌المللی در پیشرفت کشورها نقش بسزایی دارد و نکته اصلی موجود همین تغییر نگاه و تغییر رویکرد است. این تعبیر بیراهی نیست که بگوییم صادرات ابزار رقابت دولت‌ها و موتور پیشران توسعه پایدار محسوب می‌شود. به همین دلیل بسیاری از دولت‌ها و کشورها با سازوکارهای مختلف حمایتی در تلاشند این امر محقق شود. قطعا مساله اصلی این است که سیاست دنباله روی اقتصاد است.
وی افزود: عمدتا در حوزه صادرات نگاه دولت‌ها به مزیت رقابتی است که وجود دارد؛ در ایران هم یکی از بخش‌هایی که مزیت رقابتی بالایی در صادرات دارد، بخش انرژی و صنعت برق است که پتانسیل بالایی در این حوزه وجود دارد. این صنعت جزء معدود صنایعی است که در 3 حوزه تجهیزات، خدمات فنی و مهندسی و انرژی برق صادرات انجام می‌دهد. بخش سوم دولتی و کاملا در اختیار دولت است. امروزه معادلات در کشورهای اطراف در حال تغییر است و چون نگاه متوازنی به این حوزه نداشتیم اینک هم سبد متوازنی در این حوزه نداریم. برای همین هم شاهد بحران کمبود برق هستیم که به دلیل اشکالات اساسی و ساختاری موجود در کشور وجود دارد.
باقری با تاکید بر اینکه، صنعت برق یک صنعت هایتک و دانش پایه است و ارزش افزوده قابل توجهی در کشور ایجاد می کند، گفت: در صنعت برق از مواد، کالا و تجهیزاتی استفاده می کنیم که از ارزش بالایی در محصولات نهایی برخوردار هستند؛ از یک طرف هم در همسایگی ما بضاعت بالایی در طرف تقاضا وجود دارد. در اینجا نقش دستگاه‌های حمایتی و حاکمیتی در زنجیره به خوبی مشاهده می‌شود. برای تحقق امر صادرات تمام حلقه‌های زنجیره باید به درستی به وظایف خود عمل کنند.
وی عنوان کرد: این در حالیست که یکی از مسائل اساسی موجود تعاملات نظام بانکی است که این حوزه را با نقیصه هایی مواجه کرده است. بنابراین، برای اینکه در حوزه صادرات موفق شویم نیاز به تغییر رویکرد از خام فروشی به صادرات ارزش افزوده داریم. ضمن اینکه دانش‌بنیان شدن قطعا و حتما کمک خواهد کرد محصولات قابل رقابت با رقبا را به بازارهای هدف عرضه کنیم.
باقری عنوان کرد: گام‌های مثبتی در این حوزه در صنعت برق برداشته شده، در مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران و سندیکای صنعت برق هم این نگاه وجود دارد. امسال با توجه به شعار سال باید بیش از پیش نگاهمان را معطوف این موضوع کنیم و در این فضایی که ایجاد شده تمرکزمان را ابتدا به بازار داخلی و سپس به بازارهای صادراتی معطوف کنیم.
غفلت صنعت برق از اکوسیستم دانش‌بنیان
رئیس کمیسیون دانش‌بنیان سندیکای صنعت برق از دیگر سخنرانان حاضر در این نشست با بیان اینکه با عزم جدی که در سندیکا وجود داشت توانستیم از پتانسیل‌هایی که در بخش خصوصی و حتی دولتی است استفاده کنیم، گفت: نگاه ما به دانش‌بنیانی و فناوری یک نگاه چارچوب دار و منوط به تایید معاونت علمی و فناوری نیست. چراکه، صنعت برق یک صنعت دانش‌بنیان و فناورپایه بوده و هست. از این رو، عزم داریم در کل کشور فعالان صنعت برق را گرد هم جمع کرده تا هم افزایی در حوزه دانش‌بنیانی در صنعت برق صورت گیرد.
سید مهدی مدنی اظهار کرد: از حدود سه دهه پیش، زمانی که مفهوم دانش‌بنیانی به این شکل در جامعه جا نیفتاده بود، صنعت برق فعالیت‌های دانش‌بنیانی خود را آغاز کرده و پیشروترین صنعت در این حوزه بوده است. اما این تله‌ای شد که در یک دهه اخیر چون خود را پیشرو می‌دانست توجه خاصی را معطوف به حوزه دانش و فناوری نکرد. از حمایت‌ها و زیرساخت‌هایی که در سال‌های اخیر در کشور ایجاد شد استفاده نکرده و فرصت‌ها را از دست داد. همچنین، مجموعه وزارت نیرو و توانیر به قدری درگیر مسائل روزمره صنعت برق شدند که از این فضا غافل ماندند.
وی تاکید کرد: اما با توجه به شعار سال در نظر داریم این مقوله را در سندیکا پیش ببریم. در این رابطه برنامه‌هایی در کمیسیون دانش‌بنیان تدوین و به هیات مدیره سندیکا تقدیم شده که امیدوارم بتوانیم کارها را جلو ببریم. یکی از مباحث مهمی که در خلال این رویداد به آن اشاره شد، بحث بازار داخلی صنعت برق است که متاسفانه با توجه به نقدینگی موجود و پروژه‌هایی که تعریف می شود دچار محدودیت‌هایی شده است.
مدنی با بیان اینکه برای گسترش بازار شرکت‌های دانش‌بنیان صنعت انرژی در داخل کشور و همچنین صادرات محصولات دانش بنیان این حوزه تلاش می کنیم، گفت: این حوزه جای کار دارد و بازارهای بزرگی وجود دارد که از آن غافل مانده‌ایم. انشالله با همکاری مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان و همکاری و حمایت سایر متولیان بتوانیم پروژه‌های بزرگی را پیش ببریم.
عضو هیات مدیره مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران تاکید کرد: با توجه به شعار سال و تمرکز بر این حوزه باید متوجه باشیم که دچار آسیب‌های ناشی از جوهای هیجانی نشویم و این فرصت را به تهدید تبدیل نکنیم.
چگونه اکوسیستم دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین می‌شود؟
در ادامه یکی دیگر از اعضای هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران با بیان اینکه، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان فقط محدود به ایران نبوده و در بسیاری از کشورها در حال انجام است و از طرق مختلف حمایت‌هایی در همه کشورها صورت می گیرد، گفت: اگر به شعار سال هم دقت کنیم درمی‌یابیم اگر قرار باشد دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین باشد باید این حوزه تقویت شود که از چند جنبه قابل بررسی است.
سید محسن میرصدری ادامه داد: تسهیل در فرآیند کسب و کارها موضوع مهمی است که می‌تواند بسیاری از مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان را رفع کند. این امر از طریق مجمع تشکل‌های دانش بنیان ایران و کمیسیون کسب‌وکارهای دانش‌بنیان ایران در حال پیگیری است. در تلاشیم که ریسک‌ها و مشکلات موجود را کاهش دهیم تا در حوزه مشارکت سرمایه گذاران هم شاهد اتفاقات مثبتی باشیم.
این عضو هیات مدیره مجمع تشکل‌های دانش‌بنیان ایران ادامه داد: در بازار داخلی مواردی از جمله هزینه‌های نیروی انسانی مد نظر است. همچنین، بحث کیفیت و شجاعت خرید هم از موضوعات دیگری است که حائز اهمیت است. این بدان معناست که وقتی شرکت‌های دانش‌بنیان یکسری تاییدیه‌های مورد نیاز را اخذ می‌کنند، انتظار می‌رود کارفرماها شجاعت داشته باشند که از آن محصولات استفاده کنند.
وی در ادامه صحبت‌هایش تصویب طرح جهش تولید دانش‌بنیان را ریل گذاری در اکوسیستم دانش‌بنیان کردن صنعت عنوان کرده و گفت: مواردی از جمله به رسمیت شناختن دارایی‌های نامشهود، جلوگیری از رقابت دولت با بخش خصوصی و خرید محصولات داخلی توسط ارگان‌ها و نهادها از مواردی است که در این طرح دیده شده است، البته تحقق آنها زمانبر است، اما به هرحال آغاز شده است.
میرصدری در بخش دیگری از سخنان خود به بحث تامین سرمایه اشاره کرده و گفت: این امر باید از سوی بازار سرمایه انجام شود، بنابراین، لازم است ورود شرکت‌ها به بورس و فرابورس تسهیل شود تا در این حوزه تنها منتظر تسهیلات صندوق نوآوری و شکوفایی و دیگر نهادهای حمایتی نباشیم. باید متوجه باشیم که در صورت تحقق موارد یاد شده، بازار داخلی به تنهایی کافی نیست و باید به صادرات هم بیندیشیم. گرچه رودررویی با مسائلی مانند تحریم در اختیار ما نیست اما در بسیاری از موارد دیگر می توانیم فرآیند صادرات را تسهیل کنیم.
وی در ادامه به طراحی نشان ملی صادرات اشاره کرده و ادامه داد: در تلاشیم با هماهنگی وزارت نیرو، وزارت صمت و معاونت علمی و فناوری نشانی را طراحی کنیم که وقتی این نشان روی محصولی درج می‌شود، هم در مقصد و هم در مبدا اعتبار داشته باشد. این طرح جلوی صادرات محصولات بی کیفیت را گرفته و می‌توانیم طبق موازین بین‌المللی پیش برویم. قطعا وقتی اعتبار کالای ایرانی در آن سوی مرزها بالا برود، شاهد رونق اقتصاد کشور خواهیم بود.
لزوم وجود حمایت جدی و عملی به صورت تامین نقدینگی
دبیر سندیکای صنعت برق ایران نیز در ادامه این نشست با تاکید بر محوریت صادرات در صنعت برق و اهمیت حوزه دانش‌بنیانی در این زمینه گفت: از ابتدای امسال بحث دانش‌بنیانی با محوریت تولید و اشتغال‌زایی مطرح شده و در صنعت برق هم سیاست هایی مبتنی بر این امر تنظیم شده است. اگر موردی به این موضوع نگاه کرده و مقوله دانش‌بنیانی در جامعه آمریکا را بررسی کنیم درمی‌یابیم، بعد از جنگ جهانی دانش ساخت تسلیحات نظامی به زندگی اجتماعی و سفره مردم وصل می‌شود. در سال 1945 که این ایده از سوی رییس‌جمهوری وقت کلید می‌خورد تا 54 سال بعد دولت آمریکا از اتصال دانش‌بنیان به سفره مردم و بهره‌مند کردن مردم از این روش، تامین مالی و حمایت می‌کند. این حمایت حاکمیت باعث می‌شود صنایع، دانشگاه‌ها و دیگر منابع غیرنظامی هم از این تفکر استقبال کنند.
مهدی مسائلی ادامه داد: هر قدر این ماجرا رو به جلو می‌رود، چون صنایع، بخش خصوصی و مردم مطمئن می‌شوند قرار است اتفاقی بیفتد، در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده و سیستم، مردم نهادتر می‌شود. اما در ایران وقتی تفکری در جامعه مطرح می‌شود حاکمیت از همان ابتدا تاکید دارد که سیستم مردم نهاد باشد؛ این دقیقا همان پاشنه آشیلی است که شعارها را تحت‌الشعاع خودش قرار می‌دهد.
وی تصریح کرد: باید متوجه باشیم شرکت‌هایی که می‌خواهند به سیستم دانش‌بنیان ورود کنند، برای پیاده‌سازی بخش‌های تحقیق و توسعه که موضوع مهمی است به صرف هزینه و جذب نیروی انسانی نخبه نیاز دارند. این در حالیست که بخش خصوصی مطمئن نیست که به سر منزل مقصود می رسد یا نه؟ بنابراین، اگر انتظار تحقق شعار سال را در کشور داریم، به یک حمایت جدی و عملی به صورت تامین نقدینگی در این اکوسیستم نیاز است.
مسائلی افزود: اگر بخواهیم این مقوله را به صنعت برق تسری دهیم باید بگویم صنعت برق یکی از زیرساختی‌ترین صنایع کشور است و مساله دانش‌محوری در آن بسیار حائز اهمیت است. به ویژه که امروزه با موضوع بهینه‌سازی مصرف برق هم مواجهیم و مدیریت این موضوع نیازمند تزریق دانش به این صنعت است. سندیکای صنعت برق ایران تعداد زیادی از شرکت‌های دانش‌بنیان را در دل خود جای داده و به‌عنوان یک تشکل حمایت از فعالان دانش‌بنیان این اکوسیستم را در دستور کار خود قرار داده است. کمیسیونی نیز با همین نام در سندیکا ایجاد کردیم که بتوانیم در راستای سیاست‌های این حوزه قدم برداریم و انشالله بتوانیم نتایج این فعالیت را در سندیکای صنعت برق شاهد باشیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: کیفیت کالای صادراتی مهم است و اگر بخواهیم کیفیت را تضمین کنیم نیاز به آزمایشگاه‌های معتبری است که در این زمینه فعالیت کنند، به‌خصوص ایجاد آزمایشگاه‌هایی که در حال حاضر، در کشور فعال نیستند باید به‌عنوان یک کار مبتنی بر دانش در دستور کار وزارت نیرو قرار گیرد. قطعا اتفاقی که پیرو این امر می‌افتد این است که کالاهای ساخت ایران در آن سوی مرزها می‌توانند در بخش صادرات نتیجه‌بخش باشند.
مسائلی خاطرنشان کرد: اینکه حاکمیت چقدر می‌خواهد هزینه و حمایت کند و تا چه زمانی این حمایت‌ها ادامه دارد بسیار مهم است؛ در هرحال، باید بتوانیم حوزه دانش‌محوری را به نوعی با معاش مردم مرتبط کنیم. قاعدتا در صورت تحقق این امر می‌توانیم از نتایج اقتصادی آن بهره‌مند شده و مردم را نیز از آن بهره‌مند کنیم؛ وقتی بازار خارجی را تسخیر کنیم، تولید رونق می گیرد، رونق کار ایجاد می کند و قطعا مردم، کسب وکارها و حاکمیت از آن منتفع خواهند شد.
فعالیت‌های صنعت برق فناورپایه هستند
در بخش دیگری از این نشست معاون پژوهش و برنامه‌ریزی سنذیکای صنعت برق نیز با بیان اینکه درست است که در سندیکای صنعت برق ایران کمیسیون دانش‌بنیان را راه‌اندازی کردیم، گفت: اما فضای دانش‌بنیان بودن محدود به این کمیسیون نیست. چراکه بسیاری از فعالیت‌های صنعت برق فناورپایه هستند.
علیرضا اسدی در بخش دیگری از سخنان خود تصریح کرد: این در حالیست که بر اساس ساز و کارها و المان‌های موجود در ارزیابی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری دانش‌بنیان تلقی نمی‌شوند، اما این موضوع قطعا لطمه‌ای به فعالیت‌های دانش‌پایه فعالان این صنعت نخواهد زد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود ضمن ارائه آمار و ارقام موجود در صنعت برق، وضعیت موجود در این صنعت را برای حاضران در این نشست ترسیم و تشریح کرد.