در نشست «شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید بار اول» که در حاشیه بیست و دومین نمایشگاه بین المللی صنعت برق ایران برگزار شد، حمایت‌های زیرمجموعه‌های مختلف وزارت نیرو از شرکت‌های دانش‌بنیان تشریح شد.
به گزارش روابط عمومی‌سندیکای صنعت برق ایران، نشست «شرکت‌های دانش‌بنیان و تولید بار اول و حمایت‌های موجود در قوانین کشور و نیازمندی‌های توسعه علمی‌و فناوری صنعت برق» با حضور مجتبی اکبری مدیرعامل ساتکاب، سیدمحسن میرصدری عضو هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران، سپهر برزی‌مهر مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی، ، ناصر اسکندری معاون راهبری شرکت تولید برق حرارتی، سید مسعود تقوایی مدیرکل دفتر تحقیقات و توسعه فناوری توانیر، سیدمحسن مرجانمهر قائم مقام و معاون فناوری پژوهشگاه نیرو و جمعی از فعالان و مسئولان صنعت برق کشور در آخرین روز از بیست و دومین نمایشگاه بین المللی صنعت برق ایران برگزار شد.
در ابتدای این نشست سید محسن مرجانمهر با بیان اینکه تیرماه امسال برنامه دانش‌بنیان وزارت نیرو تقدیم هیات دولت شد، گفت: موضوعات خوبی در این برنامه مورد تصویب قرار گرفت و سپس به وزارت نیرو و وزارت صمت ابلاغ شد. بر مبنای این برنامه تبیین زیست بوم نوآوری نیرو مورد توجه قرار گرفت و نقش سازمان‌ها و بازیگران آن مشخص شد.
قائم مقام و معاون فناوری پژوهشگاه نیرو ادامه داد: بر مبنای این برنامه صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی به عنوان نهاد مالی فعالیت‌های طرح‌های پیشران قرار گرفته است. منابعی که وزارت نیرو برای این فعالیت‌ها اختصاص داده دو هزار و 600 میلیارد تومان در سال جاری و هزار و 300 میلیارد تومان از سال قبل است.
وی افزود: در زمینه طرح‌های مرتبط با اصلاح الگوی مصرف هم حدود 100 میلیارد تومان برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در سال قبل تصویب شد که پرداخت‌های آن در سال جاری انجام شد. امیدواریم با طرح‌های تصویب شده و طرح‌های آتی از شرکت‌های دانش‌بنیان به نحو احسن حمایت شود.
مرجانمهر با بیان اینکه بحث تقویت بخش تقاضا هم از جمله برنامه‌های جدی وزارت نیرو است، عنوان کرد: شرکت‌های مادرتخصصی برنامه‌های مختلفی در این حوزه دارند که خرید بار اول در زمره این برنامه‌ها قرار دارد و مقرر است این امر امسال رونق بیشتری داشته باشد.
قائم مقام پژوهشگاه نیرو با اشاره به اینکه بخش پروژه‌های پایلوت فناورانه از دیگر برنامه‌هایی است که پژوهشگاه نیرو در زمینه آن‌ها با شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری می‌کند، گفت: به عنوان مثال رویت‌پذیری بار مشترکین خانگی در زنجیره شبکه هوشمند به عنوان یکی از موضوعات پایلوت اخیر مورد توجه قرار گرفته که در قالب آن مقرر است 20 میلیون کنتور غیرهوشمند رویت‌پذیر شوند.
به گفته او، بهینه‌سازی مصرف و طرح‌های ماده 12 و توسعه آزمایشگاه‌های مرجع که تجهیز آزمایشگاه‌های انرژی تجدیدپذیر در ذیل آن قرار دارد هم از دیگر برنامه‌های وزارت نیرو است.
132 نیروگاه با 640 واحد نیروگاهی، نیازمند پتانسیل‌های ساخت داخل
پس از سخنان مرجانمهر، ناصر اسکندری با اشاره به اینکه در حوزه تولید برق اقدامات خوبی توسط پتانسیل‌های خوب داخل کشور انجام شده است، گفت: نیاز به این پتانسیل‌ها کماکان وجود دارد. به عنوان مثال 132 نیروگاه با 640 واحد نیروگاهی کشور شدیدا نیازمند آن هستند که از تمامی پتانسیل‌های داخل برای ساخت، تامین قطعات و ارتقای نیروگاه‌ها اقدام کند.
معاون راهبری شرکت تولید نیروی برق حرارتی در ادامه نیروگاه‌ها را موجودی زنده و نیازمند مراقبت دائمی و تعمیر قطعات دانست و اظهار داشت: ما در نیروگاه‌ها باید سالانه حجم وسیعی از بازدیدها و تعویض قطعات را انجام دهیم. سال گذشته 94 هزار مگاوات تعمیرات مجموعه‌های نیروگاهی بود و امسال این عدد به 107 هزار مگاوات رسیده است که از شهریور ماه شروع شده و تا اردیبهشت سال بعد ادامه دارد.
وی افزود: از سالی که شرکت تولید برق حرارتی تشکیل شد و این همکاری‌ها شروع شد نزدیک به 724 هزار قطعه توسط تولیدکنندگان داخلی ساخته شده و حدود هزار و 200 میلیارد تومان در این بخش هزینه شده است. خوشبختانه امروز با جرات و جسارت می‌توان گفت بیش از 95 درصد نیازهای خود را در داخل کشور تامین می‌کنیم.
اسکندری با بیان اینکه اکنون با 34 شرکت دانش‌بنیان در قالب 78 قرارداد مراوده داریم، گفت: پروژه‌های خوبی توسط سازندگان داخلی در مجموعه شرکت تولید نیروی برق حرارتی اتفاق افتاده است و امیدواریم اینگونه اقدامات استمرار و توسعه یابد.
وی در ادامه یادآوری کرد: یکی از اقدامات مثبت در شرکت تولید نیروی برق حرارتی این بود که علاوه بر عرضه توانمندی‌های خود، نیازمندی‌های خود را هم به معرض نمایش بگذاریم. سامانه نمانیرو به همین منظور ایجاد شده و در این سامانه نه تنها اقدامات و قطعات ساخته‌شده به نمایش گذشته شده است؛ بلکه در عین حال نیازهای موجود هم مطرح شده است.
معاون راهبری شرکت تولید برق حرارتی با بیان اینکه سامانه نمانیرو می‌تواند ارتباط ما را با سازندگان داخلی ایجاد کند، اظهار کرد: لوله‌های بدون درز، رله‌های حفاظتی ژنراتور، تجهیزات کلان اندازه‌گیری و ابزار دقیق، روغن کنترل توربین از نیازهای اولویت‌دار و عناوین کلانی است که عزیزان می‌توانند در برخی از بخش‌های ان‌ها با شرکت همکاری داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: ممکن است در پیشینه یک قطعه خارجی50 سال تجربه باشد اما ساخت داخل نمونه‌ای است که برای بار اول ساخته شده است. اگرچه نیروگاه بحث حساسی است و بدون حصول اطمینان از یک قطعه نمی‌توان آن را در نیروگاه به کار برد، هماهنگی با سازندگان داخلی باعث شده ریسک‌های موجود به حداقل برسند و از قطعات ساخت داخل در نیروگاه‌ها استفاده شود.
دعوت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای تامین نیازمندی‌های شرکت توانیر
در بخش بعدی نشست سید مسعود تقوایی، مدیرکل دفتر تحقیقات و توسعه فناوری توانیر درباره برنامه‌ها و اقدامات شرکت توانیر از شرکت‌های دانش‌بنیان گفت: توانیر همواره حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان را در دستورکار داشته است. ما در طول برنامه ششم توسعه از 46 شرکت دانش‌بنیان در قالب 80 پروژه تحقیقاتی حمایت به عمل آوردیم که حاصل آن ساخت 37 نمونه و تجاری‌سازی 5 محصول بود و حدود 17 میلیارد تومان به این پروژه‌ها اختصاص یافت.
به گفته او، شرکت توانیر با برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان همکاری دارد و برخی از محصولاتی که از این طریق تولید می‌شوند به وزارت علوم عرضه می‌شوند و در دستگاه‌های اجرایی به عنوان طرح پژوهش برتر برگزیده می‌شوند که این باعث خوشحالی است.
تقوایی با اشاره به حمایت‌هایی که در قالب خرید تضمینی تولید بار اول انجام می‌شود، بیان کرد: تولید کالاها و خدمات راهبردی که برای بار اول در شرکت ساخته می‌شوند و مشابه داخلی ندارند تعریفی است که از تولید بار اول ارائه می‌شود. شرکت توانیر از تولید بار اول حمایت‌های خوبی انجام می‌دهد که صدور مجوز عدم الزام به تشریفات قانون برگزاری مناقصات، تسهیلات کم‌بهره پس از عقد قرارداد، معافیت مالیاتی و گمرکی و مساعدت درخصوص انجام تست از جمله این حمایت‌هاست.
وی افزود: در قالب بند ز تبصره 15 قانون بودجه کشور هم درجهت حمایت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان فراخوان‌های متعددی صادر شده و مبلغ 7 هزار میلیارد ریال از سوی شرکت توانیر به این امر تعلق گرفته است تا نیازمندی‌های شرکت توانیر هم از این رهگذر تامین شود. بنابراین دوستان فعال در شرکت‌های دانش‌بنیان در جریان باشند که توانیر براساس منابع مالی اختصاص‌یافته ظرفیت ان را دارد که از این شرکت‌ها حمایت کند.
ضرورت پذیرش ماشین‌الات شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان وثیقه تسهیلات
در ادامه سید محسن میرصدری، عضو هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران با بیان اینکه ما در سندیکا کمیسیون دانش‌بنیان و نوآوری را راه‌اندازی کرده ایم اظهار کرد: در این کمیسیون دو هدف را دنبال می‌کنیم. یکی اینکه به شرکت‌های دانش‌بنیان عضو یا غیرعضو سندیکا کمک کنیم که از حداکثر حمایت‌های موجود استفاده کنند و دیگر اینکه در صنعت برق که صنعتی پیشران است و در تولید داخل به شدت موفق عمل کرده است تعداد عرضه محصولات دانش‌بنیان را افزایش دهیم.
وی افزود: با توافقاتی که صورت گرفته است یک کارگزاری ذیل سندیکای صنعت برق ایجاد کرده‌ایم تا بتوانیم از اعضای خود به خوبی حمایت کنیم؛ چراکه یکی از انتقادات اعضا همواره این بوده است که از نظر فنی به درستی ممیزی نمی‌شوند. ما این کارگزاری را راه اندازی کردیم تا این ممیزی‌ها ارتقا داده شود.
عضو هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران در بخش بعدی سخنان خود گفت: این شرکت‌های SME هستند که موتور محرک اقتصاد در همه کشورها هستند و اگر قصد داریم فاصله اقتصاد خود را با فعالیت‌های دانش‌بنیان کم کنیم باید از این شرکت‌ها حمایت کنیم.
میرصدری با تاکید بر اینکه بازار داخل کشور پاسخگو نیست و باید برای افزایش صادرات رسیدگی تلاش بیشتری صورت گیرد بیان کرد: ما می‌توانیم با حمایت‌های دولتی قیمت تمام‌شده تولید را پایین آوریم و محصولات خود را در یک مجموعه مناسب به لحاظ کیفی آزمون کنیم و سرتیفیکیت‌هایی در مبدا دهیم که در مقصد قابل تایید باشد. اکنون این موضوع اجرایی شده و شرکت‌های دانش‌بنیان سالانه مجموعا 500 میلیون تومان گرنت دارند که حمایت بسیار خوبی است.
به گفته او، موضوع صدور ضمانتنامه‌های خارجی هم یکی دیگر از چالش‌های صادرات است که باید در خارج از کشور ارائه شود. همچنین علی رغم انعطافی که در صندوق برق وجود دارد وثیقه تسهیلات از دیگر چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان است که اگر شرایطی فراهم شود که این شرکت‌ها بتوانند ماشین‌آلات خود را به عنوان وثیقه قرار دهند اتفاق مثبتی است.
میرصدری در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اینکه بسیاری از شرکت‌های دولتی هنوز خرید خارجی انجام می‌دهند، بر ضرورت حمایت از تولید بار اول تاکید کرد و گفت: باید توجه داشت که اثر اقدامات تشویقی در این راستا بیش از اقدامات قهری است.
ارائه خدمات صندوق برق با اولویت طرح‌های موردنیاز شرکت‌های مادرتخصصی وزارت نیرو
در ادامه این نشست، سپهر برزی مهر با بیان اینکه صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی به عنوان نهادی که تامین مالی طرح‌های فناورانه را در زیست بوم نوآوری نیرو به عهده دارد در خدمت شرکت‌های دانش‌بنیان است، گفت: در این زیست‌بوم که با سرعت در حال شکل‌گیری است عناصری مثل شرکت‌های مادرتخصصی، پژوهشگاه نیرو، صندوق برق و انرژی، مرکز رشد پژوهشگاه نیرو و برخی از دیگر نهادها هم در حمایت‌هایی که از شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌شود نقش دارند.
وی افزود: صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی سه نوع خدمت کلیدی را به بازیگران این عرصه ارائه می‌کند که عمده این خدمات متمرکز بر شرکت‌های مادرتخصصی وزارت نیرو است و اگر طرحی مورد نیاز این شرکت‌ها باشد در اولویت خدمات صندوق قرار می‌گیرد. اگر طرحی هنوز تجاری‌سازی هم نشده باشد، صندوق از آن حمایت می‌کند تا به سرانجام برسد و وقتی طرح به مرحله بازار رسید صندوق از ان خارج می‌شود.
برزی مهر با بیان اینکه صندوق تاکنون بالغ بر 100 میلیارد تومان تسهیلات مالی و بالغ بر 500 میلیارد تومان ضمانت نامه برای طرح‌های پژوهشی فناوری صنعت برق و انرژی صادر کرده است، اظهار کرد: همچنین در بخش سرمایه‌گذاری خطرپذیر هم از طراحی و ساخت تجهیزات مرتبط با تولید، انتقال و توزیع حمایت انجام شده است. در بخش کارگزاری ارزیابی نیز شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به صندوق طرح خود را ارائه کنند و اگر طرحی تا سقف 5 میلیارد تومان یا بیشتر به منابع مالی احتیاج داشته باشد صندوق ان را مورد حمایت قرار خواهد داد.
وی افزود: علاوه بر این، طرح‌هایی که هنوز دانش‌بنیان نیستند اما فناورانه لقب می‌گیرند و می‌توانند در راستای سیاست‌های وزارت نیرو قرار گیرند می‌توانند از تسهیلات و حمایت صندوق استفاده کنند.
به گفته برزی مهر، برخی سرفصل‌های حمایتی در اولویت صندوق قرار دارند که طرح‌های افزایش تاب‌آوری و بومی‌سازی و خودکفایی صنعت برق، طرح‌های ارتقای بهره‌وری در تولید، انتقال و توزیع برق و انرژی، طرح‌های هوشمندسازی سنجش داده‌ها و داده‌کاوی اطلاعات مبتنی بر هوش مصنوعی، طرح‌های بهینه‌سازی مصرف، کاهش تلفات، ذخیره‌سازی انرژی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله آن‌هاست.
مدیرعامل صندوق پژوهش و فناوری صنعت برق و انرژی یادآوری کرد: فضایی که امسال در اختیار صندوق قرار گرفته بسیار خوب است و توانیر هم اراده بر حمایت از برنامه‌های دانش‌بنیان دارد. برای دریافت حمایت‌های صندوق نیازی به مراجعه حضوری شرکت‌ها نیست و فقط لازم است طرح آن‌ها در سایت صندوق بارگذاری شود و پس از ارزیابی تا مرحله قرارداد پیش خواهیم رفت.
در بخش بعدی مجتبی اکبری، مدیرعامل شرکت ساتکاب گفت: در شرکت ساتکاب بر آسیب‌شناسی درخصوص نیازهای صنعت و رابطه با شرکت‌های دانش‌بنیان برای احصای نیازها و کمک به رفع آن‌ها تمرکز شده است. دغدغه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان نظیر تولید، عرضه، برندینگ و تجاری‌سازی در قالب چند کمیته بررسی شده و نهایتا به این نتیجه رسیده ایم که تجاری‌سازی محصولات دانش‌بنیان دغدغه اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان است.
وی اضافه کرد: از آنجا که شرکت‌های دانش‌بنیان باید به یک مجموعه فرابخشی در وزارت نیرو ورود کنند، ساتکاب به عنوان یک مجموعه فرابخشی می‌تواند از آن‌ها حمایت به عمل آورد.
اکبری با اشاره به اینکه برخی اعتقاد دارند هنوز چرخه حمایت‌های وزارت نیرو از شرکت‌های دانش‌بنیان کامل نیست و بحث‌هایی مثل نقدینگی، وندورهای شرکت‌های مادرتخصصی و ... وجود دارد، گفت: این دغدغه‌ها درست است و ما باید حمایت‌ها را تسهیل و تسریع کنیم اما شرکت‌های دانش‌بنیان هم باید در قالب طرح‌هایشان چیزی برای عرضه داشته باشند.
مدیرعامل ساتکاب افزود: بعضا محصولاتی که تولید می‌شوند 60 تا 70 درصد داخلی هستند و مابقی قطعات آن‌ها خارجی است؛ این در حالی است که صفر تا صد تولید بار اول باید در داخل کشور انجام شود.
وی با بیان اینکه ساتکاب برای همکاری سندیکای صنعت برق ایران هم به چند تفاهمنامه رسیده است، گفت: همچنین این شرکت در بحث خدمات فنی و مهندسی ورود کرده و کمیته‌های تخصصی شکل داده و آمادگی دارد در بحث خدمات و صادرات ان‌ها با شرکت‌ها همکاری داشته باشد.
اکبری تاکید کرد: این مباحث نوپا هستند و حتما مشکلاتی دارند اما با کمک شرکت‌ها حتما به سرمنزل مقصود خواهیم رسید.
این نشست با پرسش و پاسخ حاضران خاتمه یافت.