نشست تخصصی"تپ‌چنجر" با حضور متخصصین و صاحبنظران صنعت برق

به گزارش سندیکای صنعت برق ایران، نشست تخصصی "تپ چنجر" ۷ خرداد ماه به همت شرکت "انرژان" و با همکاری شرکت توانیر و با حضور مجتبی علیرضاپور؛ مدیرکل دفتر فنی و نظارت شبکه انتقال توانیر، محمدابراهیم رمضانی؛ رئیس گروه مهندسی شبکه دفتر فنی انتقال توانیر، نمایندگان برق های منطقه ای ، سازندگان ترانسفورماتور، شرکت های مشاور، آقای مهدی جمالی؛ نماینده شرکت MR،پدرام الهامی‌نیا؛ مدیرعامل شرکت انرژان، احمد حافظی؛ مدیر خدمات پس از فروش شرکت انرژان، ساسان مربوط؛ از فعالان صنعت برق کشور در سالن الماس هتل پارسیان آزادی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، مجتبی علیرضاپور ضمن قدردانی از برگزاری این نشست تخصصی توسط شرکت انرژان گفت: آموزش در حوزه صنعت برق بحث مهمی است که چند سال به دلیل کرونا با وقفه مواجه شد. البته سال گذشته وبینارهایی داشتیم اما این وبینارها به اندازه نشست‌های حضوری ثمربخش نیستند.

مدیرکل دفتر فنی و نظارت شبکه انتقال توانیر با بیان اینکه ما در شبکه برق کشور تعداد زیادی پست و مدار داریم که اصل و اساس آن‌ها ترانسفورماتورها هستند، عنوان کرد: ما  بیش از سه هزار و پانصد پست فوق توزیع و بیش از ۵۰۰ پست انتقال داریم و بنابراین حفظ و نگهداری ترانسفورماتورها برای ما بسیار حائز اهمیت است که یکی از مهم‌ترین قطعات آن‌ها تپ‌چنجرها هستند.
وی افزود: اگرچه ما روی ترانسفورماتورها تست‌های مختلفی انجام می‌دهیم تا از ایمنی و طول عمر آنها مطمئن شویم، به علت تحریم به برخی تجهیزات و قطعات موردنیاز خود دسترسی نداریم که این امر مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کند.

علیرضاپور در ادامه بیان کرد: به عنوان مثال در سال گذشته تعدادی از ترانسفورماتورهای ما به علت اختلالات بوشینگ با مشکل مواجه شدند؛ چراکه ما به دلیل نبود قطعات فقط می‌توانیم آن‌ها را پایش کنیم تا از انفجار آن‌ها جلوگیری کنیم.

مدیرکل دفتر فنی و نظارت شبکه انتقال توانیر با اشاره به شرکت آلمانی MR و شرکت انرژان به عنوان نماینده این شرکت در ایران گفت: بیشتر ترانسفورماتورهای ما از تپ‌چنجرهای این شرکت استفاده می‌کنند و ما از محصولات راضی هستیم اما اگر این دانش در کشور بومی شود، شرایط بیش از پیش رضایت‌بخش خواهد شد.

پیشنهاد آموزش سرویس تپ‌چنجر به سایر شرکت‌های ایرانی

در بخش بعدی این نشست، محمدابراهیم رمضانی، رئیس گروه مهندسی شبکه دفتر فنی انتقال توانیر بیان کرد: همکاری با شرکت‌های انرژان و MR برای ما تجربه خوبی بوده و خوشحالیم  که در کنار چنین دوستان متعهدی هستیم.

وی اضافه کرد: شبکه ما سرشار از تپ‌چنجرهای شرکت MR است و به همین دلیل باید ارتباطمان با این شرکت افزایش یابد. 

رئیس گروه مهندسی شبکه دفتر فنی انتقال توانیر با بیان اینکه ما باید رفتار خود را با تپ‌چنجرهای موجود در شبکه دسته‌بندی کنیم، گفت: ما در حوزه تولید و سفارش تولید ترانسفورماتور باید به‌تدریج به سمت مانیتورینگ آنلاین برویم. خواهشم از مدیران شرکت‌های برق منطقه‌ای این است که این امر را مورد توجه قرار داده و تبدیل به فرهنگ کنند.

رمضانی ادامه داد: در حوزه مانیتورینگ آفلاین هم کار خوبی در حال انجام است و وقتی نرم‌افزار هوشمند بیاید هم باگ‌ها و اشکالات موجود اصلاح می‌شود اما باید دستورالعمل‌ها با استانداردهای بین‌المللی تطابق داشته باشد.

وی تاکید کرد: طبیعتا وقتی یک تجهیز گران‌قیمت داریم باید برای سرویس آن هم هزینه کنیم. خوشبختانه با روش‌های شرکت MR و انرژان بخش دلالی و واسطه‌گری حذف شده است.

رئیس گروه مهندسی شبکه دفتر فنی انتقال توانیر با اشاره به لوازم یدکی که باید به صورت اضطراری تامین شود گفت: برای حل این مشکل باید قطعات ماژور داخل کشور باشد تا در زمان اضطرار در دسترس قرار گیرد.

وی در بخش بعدی سخنان خود اظهار کرد: سرمایه‌گذاری در حوزه بالادستی کشور در حال کاهش است و به همین دلیل میزان بارگیری در ترانس‌های ما سال به سال بیشتر می‌شود. بنابراین لازم است بار توسعه‌ای را هم که باید انجام می‌شده در نظر بگیریم و احتمالا در آینده مشکلات بیشتری خواهیم داشت.

رمضانی با اشاره به اینکه حجم تجهیزات و تپ‌چنجرها در کشور در حال افزایش است، گفت: باید ببینیم توانایی شرکت انرژان چقدر است و آیا توانایی سرویس همه این تپ‌چنجرها رابه صورت استاندارد دارد یا خیر. شاید در این راستا بهتر باشد برای شرکت‌هایی که مورد قبول شرکت انرژان باشند هم آموزش‌هایی انجام شود تا بتوانند به این حوزه کمک کنند.

وی افزود: واقعیت این است که اگر شرکت‌های بومی خدمات سرویس را انجام دهند هزینه‌ها کاهش می‌یابد اما اگر این خدمات در انحصار یک شرکت باشد هزینه‌ها افزایش خواهد یافت. 

رمضانی ضمن دعوت از نمایندگان شرکت انرژان برای شرکت در جلسات کمیته تخصصی پست در شرکت توانیر یادآوری کرد: ما باید یک کار تیمی خوب با شرکت انرژان داشته باشیم. 

افزایش ۵۰ درصدی مصرف برق دنیا تا سال ۲۰۴۰

در ادامه، مهدی جمالی، نماینده شرکت MR با اشاره به اینکه براساس گمانه‌زنی‌ها جمعیت کره زمین تا سال ۲۰۶۰ به ۱۰ میلیارد نفر می‌رسد، گفت: می‌گویند مصرف برق جهان تا سال ۲۰۴۰ حدود ۵۰ درصد افزایش می‌یابد و برای تامین این حجم از برق باید اقدامات مهمی انجام داد.

وی با اشاره به اینکه شرکت MR نزدیک ۳ هزار کارمند در کشور آلمان دارد، بیان کرد: ۹۰ درصد از تپ چنجرهای این شرکت در آلمان، تولید می‌شود. 

جمالی با اشاره به اینکه اساسا تپ‌چنجر اختراع شرکت MR بوده است، گفت: سالانه حدود ۱۵ هزار تپ‌چنجر توسط این شرکت در آلمان تولید می‌شود و به کشورهای مختلف جهان صادر می‌شود. از طرفی شرکت MR هیچ مشکلی در همکاری با ایران نداشته و به صورت مسقیم با شرکت های ایرانی کار می کند.

 او با اشاره به راهکارهایی که شرکت MR با توجه به رویکردهای صنعت برق ایران پیشنهاد می‌کند، گفت: یکی از این رویکردها توسعه خودروهای برقی و انرژی‌های تجدیدپذیر است و پیشنهاد ما برای پاسخگویی به شارژ خودروهای برقی استفاده از تپ‌چنجرهای تحت بار مخصوص ترانسفورماتور توزیع است.

 ‏نماینده شرکت آلمانی MR ادامه داد: یکی دیگر از راهکارهای پیشنهادی ما توسعه خطوط انتقال و هاب انرژی منطقه است که در این صورت نیاز به تپ‌چنجرهای مخصوص ترانسفورماتورهای شیفت فاز، راکتورهای شانت موازی و خطوط HVDC وجود دارد.
تپ‌چنجرهای خلاء سرتاسر قلمرو جریان و ولتاژ را فتح کرده‌اند.

در بخش بعدی، پدرام الهامی‌نیا، مدیرعامل شرکت انرژان با اشاره به تلاش این شرکت برای پیشرفت تجهیزات ایران همگام با تغییرات جهانی گفت: مسیر پیش‌روی تکنولوژی تپ‌چنجر شامل توسعه تپ‌چنجرهای خلاء با قابلیت اطمینان بالا برای تمام کاربری‌ها، توسعه تپ‌چنجرهایECOTAP  و TOP DRIVE و تبدیل شدن تپ چنجر هوشمند مجهز به موتورهای ETOS به استاندارد تپ چنجر می‌شود.

وی افزود: اکنون تپ‌چنجرهای خلاء که مدل VRL قدرتمندترین آن‌هاست در دنیا حرف اول را می‌زنند. امروز تپ‌چنجرهای خلاء سرتاسر قلمرو جریان و ولتاژ را فتح کرده‌اند.

الهامی‌نیا در ادامه اظهار کرد: تپ‌چنجر قطعه‌ای است که تپ را عوض می‌کند اما این کار در شرایط مختلف باید با اطمینان انجام شود و شرکت MR تجربه زیادی در این حوزه دارد. کیفیت مواد و متریال تپ‌چنجرها باید بسیار بالا باشد؛ ضمن اینکه باید حتما پیش از نصب آنالیز و تست شوند. کپسول‌های شرکت MR کپسول‌هایی هستند که منحصرا برای تپ‌چنجر تولید می‌شوند و این کار در هیچ جای دنیا انجام نمی‌شود.

مدیرعامل شرکت انرژان یادآور شد: سیستم کنترل شار پیشرفته، سیستم کنترل جرقه پیشرفته، ماژول قابل تعویض قطع و وصل و سیستم حفاظت پله، از عواملی هستند که قابلیت اطمینان تپ‌چنجرهای خلاء MR را بالا می‌برند.

او درخصوص تپ‌چنجرهای ECOTAP گفت: شرکت MR در حال کار روی توسعه این تپ‌چنجرهاست تا کاربری فوق توزیع پیدا کنند. در آینده این تپ‌چنجرها می‌توانند در داخل ترانسفورماتورهای فوق توزیع هم استفاده شوند. تپ‌چنجرهای توسعه‌یافته به محفظه روغن نیازی ندارند و سیستم درایو آنها کاملا الکترونیکی است. ویژگی‌های یادشده به کاهش چشمگیر هزینه‌های ترانسفورماتور منجر می‌شود. در سال های آتی این تپچنجرها به بازار معرفی می‌شوند.



الهامی‌نیا با اشاره به اینکه تپ‌چنجرهای تحت بار با موتور درایو ED با مدل ETOS جایگزین شده اند، گفت: این امر منجر به تغییر پارادایم تپ‌چنجرها خواهد شد تا نقش موتور درایو دیگر صرفاً تغییر تپ نباشند و امکان مانیتورینگ بوشینگ، مانیتورینگ دما، مانیتورینگ ولتاژ، مانیتورینگ تپ‌چنجر و نظایر آن را هم فراهم کنند. این تغییر پارادایم نتیجه دیگری هم دارد که عبارت از کاهش نرخ خرابی فراتر از پایش آنلاين با استفاده از AI است. سیستم  ETOS به عنوان یک دستیار برای بهره‌بردار عمل می‌کند؛ چراکه از فناوری هوش مصنوعی برخوردار است.

ضرورت سرویس تپ‌چنجرهای روغنی موجود در کشور

در ادامه، احمد حافظی درباره سرویس و نگهداری تپ‌چنجرهای تحت بار گفت: قطعات تپ‌چنجردر طول عمر آن تپ تحت استرس‌های مکانیکی و الکتریکی بالایی قرار می‌گیرند. سرویس‌های تپ‌چنجر توسط شرکت MR در سه دسته قابل تقسیم‌بندی است. یک نوع سرویس، سرویس پیشگیرانه است که همان سرویس روتین است. اما وقتی قرار است یک تپ‌چنجر ۴۰ سال عمر کند، باید برحسب آخرین تولیدات کارخانه به‌روزرسانی شود که این هم نوعی دیگر از سرویس‌های  شرکت است. آخرین نوع سرویس در شرکت MR هم تعویض قطعات مورد نیاز با توجه به کارکرد و عمر تپ‌چنجرهاست.

مدیر خدمات پس از فروش شرکت انرژان افزود: برای انجام سرویس باید شماره سریال، مدل و تعداد عملکرد تپ‌چنجر به شرکت انرژان ارسال شود تا شرکت لیست قطعات و لوازم موردنیاز جهت سرویس را از شرکت MR دریافت کند. زمان سرویس دوره‌ای تپ‌چنجرها بر روی قسمت داخلی درب موتور درایوهای ED قید شده است.

وی در بخش بعدی سخنان خود تاکید کرد: شستشوی تپ‌چنجر بدون بازديد و کنترل قطعات بیرونی و داخلی و تعویض قطعات ضروری آن سرویس محسوب نمی‌شود و می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری برای ترانسفورماتور و تپ‌چنجر در پی داشته باشد. اینکه سرویس یا تعمیر تپ‌چنجر ارزان‌تر تمام شود، اصل نیست و باید برای تپ‌چنجر هزینه کرد تا حدود ۴۰ سال عمر کند. خیلی وقت‌ها شستن و تعویض روغن غیراصولی منجر به انفجار ترانس شده است.

مدیر خدمات پس از فروش شرکت انرژان تعویض جعبه‌دنده‌های قدیمی را با جعبه‌دنده‌های جدید در تپ چنجر مدل V تا حد زیادی حائز اهمیت دانست و گفت: خوشبختانه شرکت‌های برق منطقه‌ای اهمیت این موضوع را دریافته‌اند و پیگیر تعویض جعبه‌دنده‌ها هستند. 

حافظی افزود: یکی از اقدامات ما گزارش‌نویسی از سرویس قطعات است تا شرکت MR برای سرویس‌های بعدی آمادگی داشته باشد.

مدیر خدمات پس از فروش شرکت انرژان با بیان اینکه سرویس تپ‌چنجر واقعا یک کار تخصصی است، گفت: مهندسان شرکت انرژان به دلیل وقفه‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا هنوز تخصص سرویس تپ‌چنجرهای خلاء را کسب نکرده‌اند و به همین دلیل برای سرویس این تپ‌چنجرها از آلمان متخصص می‌آوریم.

وی در پایان تاکید کرد: سن تپ‌چنجرهای روغنی موجود در کشور اکنون بالاست و باید حتما سرویس شوند.



در ادامه، ساسان مربوط، رییس اسبق گروه برق دفتر فنی توانیر با اشاره به حوادث مربوط به تپ‌چنجر در دنیا گفت: تعمیرات ترانسفورماتور و تپ‌چنجر امری دقیق و حساس است و با یکی دو درجه اختلاف نصب در تپ‌چنجر، برای ترانسفورماتور مشکل ایجاد می‌شود؛ بنابراین این کار حتما باید به متخصص سپرده شود.

مربوط یادآوری کرد: تپ‌چنجر باید توسط شرکت سازنده تعمیر شود؛ چون کارخانه سازنده نکات ظریفی را می‌داند که شاید شرکت‌های معمولی که در حوزه تعمیرات کار انجام می‌دهند بعد از سال‌ها هم به آن‌ها نرسند. تعمیر غیرتخصصی باعث انفجار ترانسفورماتور می‌شود و تبعاتی منفی در پی خواهد داشت.

اين نشست تخصصی با پرسش و پاسخ حاضران خاتمه یافت.