بهبود شاخص ملی محیط کسب و کار در دوره کرونا

 بررسی‌ها نشان می‌دهد باوجوداینکه شیوع کرونا به نامساعد شدن محیط کسب‌وکار دامن زده است؛ بازهم وضعیت نهایی شاخص محیط کسب‌وکار نسبت به فصل قبل و فصل مشابه سال قبل بهبود یافته است.

نتایج پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در بهار 1399 از رسیدن عدد این شاخص به 6.01 (نمره 10 بدترین ارزیابی است) حکایت دارد که مساعدتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته (زمستان 98 با میانگین 6.05 است.)

این ارزیابی بیانگر آن است که ازنظر فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، وضعیت برخی مؤلفه‌های مؤثر بر محیط کسب‌وکار ایران در بهار 1399 تا حدودی مساعد شده است. عدد شاخص در بهار 1399 نسبت به فصل مشابه سال قبل 2.59 درصد مساعدتر شده است. لازم به ذکر است که این شاخص از طریق ادغام اطلاعات حاصل از مؤلفه‌های پیمایشی (28 مؤلفه) و داده‌های مؤلفه‌های آماری (42 مؤلفه) به نسبت 80 و 20 محاسبه شده است.

بر اساس نتایج حاصل از پایش ملی محیط کسب‌وکار ایران در بهار 1399، رقم شاخص ملی، 6.01 (نمره بدترین ارزیابی 10 است) محاسبه شده که تا حدودی از وضعیت این شاخص نسبت به ارزیابی فصل گذشته (زمستان 1398 با میانگین 6.05) بهتر است.

در بهار 1399، فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، به ترتیب سه مؤلفه «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» و «بی‌ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر بر کسب‌وکار» را نامناسب‌ترین مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار کشور نسبت به سایر مؤلفه‌ها ارزیابی کرده‌اند.



بر اساس یافته‌های این طرح در بهار 1399، استان‌های سیستان و بلوچستان، تهران و کرمان به ترتیب دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و استان‌های آذربایجان غربی، زنجان و مرکزی به ترتیب دارای بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند.

همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد میانگین ظرفیت تولیدی (واقعی) بنگاه‌های اقتصادی شرکت‌کننده در طرح در فصل بهار معادل 35.57 درصد بوده که نسبت به همین میزان در زمستان گذشته (40.34 درصد)، با کاهش تقریبی 5 واحدی مواجه شده است.

ازآنجایی‌که شیوع ویروس کرونا، تمامی فعالیت‌های اقتصادی در این فصل را تحت تأثیر قرار داده بود، در این دوره، فعالان اقتصادی با امتیاز میانگین 7.1 میزان تأثیر این ویروس بر کسب‌وکار خود را ارزیابی کردند. لازم به ذکر است که شاخص کل کشور، شاخص استانی و سایر شاخص‌ها نیز در این فصل با در نظر گرفتن این عامل محاسبه و گزارش شده‌اند.

همچنین در فصل بهار 1399، میزان آسیب وارده بر کسب‌وکارها از شیوع ویروس کرونا در استان‌های اردبیل (8.55) هرمزگان (8.44)، خوزستان (8.15) و خراسان شمالی (8)، بیشترین مقدار و در استان‌های سمنان (5.76)، قم (5.85)، زنجان (5.93) و مرکزی (5.98)، کمترین مقدار نسبت به سایر استان‌ها توسط فعالان اقتصادی ارزیابی شده‌اند.

شاخص استانی محیط کسب‌وکار به شرح جدول زیر است:



با توجه به تقسیم رشته فعالیت‌ها در سه بخش عمده کشاورزی، صنعت و خدمات، فعالان اقتصادی سراسر کشور در بهار 1399، وضعیت محیط کسب‌وکار بخش صنعت و بخش کشاورزی را به ترتیب، مساعدترین و نامساعدترین محیط کسب‌وکار ارزیابی کرده‌اند.

بر اساس نتایج این پایش در بهار 1399، وضعیت محیط کسب‌وکار در بخش کشاورزی (6.09) در مقایسه با بخش‌های خدمات (6.08) و صنعت (5.87) نامناسب‌تر ارزیابی شده است.



همچنین در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی برحسب طبقه‌بندی استاندارد ISIC.rev4، رشته فعالیت‌های «سلامت انسان و مددکاری اجتماعی»، «فعالیت حرفه‌ای، علمی و فنی» و «حمل‌ونقل و انبارداری» دارای بدترین وضعیت محیط کسب‌وکار و رشته فعالیت‌های «هنر، سرگرمی و تفریح»، «اداری و خدمات پشتیبانی» و «مالی و بیمه» بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند.

وضعیت محیط کسب‌وکار کشور برحسب تعداد کارکنان شاغل در بنگاه‌های بر اساس نتایج به‌دست‌آمده به‌صورت بنگاه‌های با 6 تا 10 نفر کارکن (6.18) دارای بدترین وضعیت و بنگاه‌های با 50 تا 100 کارکن (5.83) دارای بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر بنگاه‌ها ارزیابی شده‌اند.

وضعیت محیط کسب‌وکار کشور برحسب سال تأسیس بنگاه اقتصادی در کارگاه‌های 6 تا 10 سال دارای بدترین وضعیت (6.08) و در کارگاه‌های کمتر از 2 سال دارای بهترین وضعیت (5.78) ارزیابی شده‌اند.

از سوی دیگر در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی برحسب طبقه‌بندی استاندارد ISIC.rev4 در فصل بهار، فعالیت‌های «اداری و خدمات پشتیبانی شامل آژانس‌های توریستی و مسافرتی، مؤسسات حمل مسافر و مؤسسات کرایه لوازم، ابزار و ماشین‌آلات (8.72)»، «تأمین جا و غذا شامل هتل‌ها، اقامتگاه‌ها و رستوران‌ها و تالارهای پذیرایی (8.70)» و «سایر فعالیت‌های خدماتی شامل تعمیرات رایانه و کالاهای شخصی و خانگی، آرایشگاه‌ها، شستشو و خشک‌شویی منسوجات، خدمات سونا، ماساژ و گرمابه (8.46)» بیشترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا متحمل شده و در مقابل رشته فعالیت‌های «مالی و بیمه (5.47)»، «تولید صنعتی (6.22)» و «فعالیت‌های حرفه‌ای، علمی و فنی (6.68)» کمترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا نسبت به سایر فعالیت‌ها متحمل شده‌اند.



شاخص کسب‌وکار بر اساس نظریه شین

بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، شاخص ملی محیط کسب‌وکار ایران در بهار 1399، عدد 6.10 (عدد 10 بدترین ارزیابی است) به‌دست‌آمده است که بهتر از وضعیت این شاخص در ارزیابی فصل گذشته (زمستان 1398 با میانگین 6.19) است. میانگین ارزیابی محیط اقتصادی عدد 6.30 است که در ارزیابی فصل گذشته عدد 6.39 حاصل شده بود و میانگین ارزیابی محیط نهادی عدد 5.93 است که در فصل گذشته عدد 6.02 ارزیابی شده بود. بر این اساس، همانند فصل گذشته محیط جغرافیایی با عدد 5.34 و محیط مالی با عدد 8.32 به ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده‌اند. لازم به ذکر است که شاخص شین به دلیل در نظر گرفتن وزن عوامل مختلف در محاسبه، از دقت بیشتری نسبت به شاخص کل کشور برخوردار است.

متن کامل گزارش