هرچند گمانه های بسیاری درباره طرح گشایش اقتصادی دولت مطرح شد اما تا امروز، این گشایش اقتصادی چیزی جز فروش نفت به مردم نیست.
رضا پدیدار، رییس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران:
وعده گشایش اقتصادیِ دولت که بازار گمانه زنی ها در جامعه را هم داغ کرد، در واقع چیزی جز فروش برگه یا پته های نفتی به مردم نیست. براساس آمار مراجع مختلف، دولت قصد دارد 200 میلیون بشکه نفت را در این طرح به مردم بفروشد و فروش اوراق سلف نفتی هم در 26 مرداد ماه کلید می خورد. هرچند مطالعاتی درباره این طرح انجام شده اما ابهامات موجود نشان می دهد که این طرح هنوز جای کار دارد.
به نظر می رسد که دولت اوراق نفتی را براساس قیمت روز نفت و سررسیدهای سالانه منتشر می کند. اما چند پرسش مهم در این باره پیش از وارد شدن به مرحله اجرا و عمل مطرح است.
نخست، اینکه آیا مبنای سودآوری اوراق، قیمت روز نفت است یا دولت قصد دارد درصدی را به طور تضمینی، مثل سایر اوراق قرضه به مردم پرداخت کند؟
دوم، آیا پته های نفتی در بازار سرمایه و بورس هم قابل معامله است؟
سوم، آیا خریداری پته های نفتی به طور دوره ای انجام می شود یا یک بازار دائمی و متنوع از پته نفتی با سررسیدهای مختلف به وجود می آید؟
و چهارم اینکه پته های کاغذی با فرض تداوم تحریم ها در زمان سررسید چه سرنوشتی دارند درحالیکه کسی نمی تواند نفت را بفروشد؟
در طرح فروش نفت به مردم، در واقع دولت اوراق قرضه ای را منتشر می کند که پشتوانه آن نفت فروخته نشده در کشور است. اگر بازار شناوری را برای این اوراق در نظر بگیریم، باید در بورس هم قابل معامله باشد و اوراق بر مبنای ارزش روز نفت قیمت گذاری شود.
دولت یک سود تضمینی را در نظر گرفته تا در زمان سررسید، اگر بهای نفت از مرزی که امروز قرار دارد، پایین تر باشد، خریداران متضرر نشوند.دولت اعلام کرده که اوراق سلف موازی نفتی را با عرضه بیش از 500 هزار بشکه در روز 26 مردادماه در بورس انرژی آغاز می کند. مدت این اوراق دوساله و قیمت هر بشکه هم 944 هزار و 622 تومان تعیین شده است و کمترین میزان سود، 18.5 درصد و بیشترین آن 19 درصد برآورد شده است. براین اساس ارزش هر بشکه نفتی که دولت به مردم می فروشد، نزدیک 50 دلار است که با قیمت روز کمی فاصله دارد. نکته قابل توجه در این بین، میزان سودی است که برای خریداران اوراق در نظر گرفته شده و اینکه با تبلیغات دولت درباره گشایش اقتصادی مردم انتظار دارند به منابع درآمدی مناسب و مطمئنی برسند.
هرچند گمانه های بسیاری درباره طرح گشایش اقتصادی دولت مطرح شد اما تا امروز، این گشایش اقتصادی چیزی جز فروش نفت به مردم نیست. اکنون دولت در دل اوراق سلف استاندارد موازی نفت خام، مشغول پیش بینی مسیر دیگری است که همان تاسیس صندوق های کالایی قابل معامله موسوم به ETC خواهد بود. نهایی شدن این طرح به عنوان صندوق کالایی نفت که پیش از سررسید بر پایه نفت تشکیل می شود، در دل گشایش اقتصادی مطرح می شود. نکته پایانی اینکه هر تغییر و تحولی در اقتصاد کشور ما، از کانال سیاست عبور می کند. اقتصاد نفتی ما همچنان یک اقتصاد سیاسی است و تحولات آن پیامدهای خاص خود را به همراه دارد.