جعفر جولا، نایب رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران در نشست چالش‌ها و راهکارهای بهینه‌سازی و مدیریت مصرف برق گفت: یکی از مشخصه‌های اصلی این سیاست‌ها تعیین قیمت براساس زمان مصرف است نه براساس میزان مصرف. این ابزار می‌تواند نقشی قوی در کنترل مصرف ایفا کند و پیشنهاد می‌شود در ایران هم به صورت پایلوت اجرا شود.
به گزارش روابط عمومی سندیکای صنعت برق ایران ظهر امروز نشست «راهکارهای توسعه بهینه‌سازی مصرف انرژی و الگوپذیر نمودن مصارف انرژی در کلیه بخش‌های مصرف با استفاده از توان بخش خصوصی صنعت برق» به همت سندیکای صنعت برق ایران با حضور جعفر جولا نایب رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران، مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران، حسین عسکریان ابیانه نایب رئیس انجمن مهندسین برق و الکترونیک ایران و استاد دانشگاه امیرکبیر، آرش نجفی رئیس هیات مدیره انجمن بهینه‌سازی انرژی، سهراب امینی مدیر مرکز مدیریت مصرف پژوهشگاه نیرو، عبدالامیر یاقوتی مدیر دفتر مدیریت مصرف برق توانیر، سید محمدمهدی پیغمبرزاده دبیر کارگروه مدیریت تقاضا و مصرف برق و انرژی شرکت ساتبا، علیرضا اسدی معاون پژوهش و برنامه‌ریزی سندیکا و جمعی از فعالان حوزه صنعت برق کشور در حاشیه بیست و دومین نمایشگاه بین المللی صنعت برق ایران برگزار شد.
جعفر جولا در این نشست درباره مدیریت مصرف در حوزه انرژی اظهار کرد: این حوزه بیش از آن که نیازمند راهکارهای فنی و تکنیکی باشد، مستلزم اصلاح فرهنگ آحاد جامعه در بخش مصرف است، اما علی‌رغم تلاش‌های وزارت نفت، وزارت نیرو و سایر ارگان‌ها در مقایسه با آمار‌های جهانی و نسبت به سطوح قانونی مصوب در قوانین و اسناد بالادستی، مصرف انرژی در کشور بسیار بالاست و نشان می‌دهد نتوانسته‌ایم در این مسیر به شکل موثر عمل کنیم.
وی افزود: میزان تقاضا برای یک کالا همواره متاثر از عواملی است که اگر به درستی احصا و تحلیل شوند می‌توان به مدیریت تقاضا برای آن کالا امیدوار شد. یکی از موثرترین ابزار‌ها در این حوزه بحث قیمت است. در اقتصاد کلاسیک هم بین تقاضا و قیمت رابطه معکوس وجود دارد. عواملی مثل درآمد خانوار، تعداد مشترکین، سیاست‌های اجرایی و ... هم می‌توانند بر روی میزان تقاضای انرژی اثرگذار باشند، اما مهم‌ترین عامل در این زمینه قیمت انرژی است و تا زمانی که قیمت برق واقعی نشود، بحث مدیریت تقاضا برای انرژی و مشخصا برق محقق نخواهد شد.
نایب رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران در ادامه گفت: ممکن است برخی منتقدین بگویند تمرکز روی افزایش قیمت‌ها باعث نارضایتی عمومی‌خواهد شد، اما از منظر اقتصادی اگر انرژی را با قیمت‌های نازل در دسترس افراد قرار دهیم نمی‌توانیم شاهد خودکنترلی در حوزه مصرف باشیم.
جولا موثر نبودن سیاست‌های چندساله اخیر برای ایجاد فرهنگ صرفه‌جویی را ناشی از نبود نرخ‌های واقعی برای انرژی دانست و گفت: البته برخی اقدامات مفید هم برای بهینه‌سازی مصرف در حال انجام است. مثلا اپلیکیشن‌های کارآمدی در این حوزه توسط شرکت‌های دانش بنیان طراحی شده‌اند. همچنین انتشار اوراق صرفه جویی انرژی که اکنون در آستانه انتشار آن‌ها در بورس انرژی هستیم از دیگر اقدامات مثبت در این راستا است. این اوراق در خارج از ایران به شدت استفاده می‌شوند و می‌توانند در کنترل مصرف با استفاده از سیاست‌های تشویقی موثر عمل کنند.
وی با اشاره به اهمیت ابزار‌ها و سیاست‌های قیمتی در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی تاکید کرد: در خارج از ایران سیاست‌های قیمتی هوشمند هستند و یکی از مشخصه‌های اصلی آن‌ها این است که قیمت براساس زمان مصرف تعیین می‌شود نه براساس میزان مصرف. این سیاست‌ها بیشتر در کشور‌های اروپایی به کار گرفته شده و می‌تواند در ایران هم به صورت پایلوت اجرا شود. این ابزار می‌تواند نقشی قوی در کنترل مصرف ایفا کند.
ظرفیت بهینه‌سازی مصرف انرژی برای اشتغال‌زایی
پس از سخنان جولا، سهراب امینی مدیر مرکز مدیریت مصرف پژوهشگاه نیرو با بیان اینکه استفاده کشور‌های پیشرفته از فناوری‌های جدید در حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی تا حد زیادی ناشی از تصمیم آن‌ها برای احداث نیروگاه‌های کمتر است، عنوان کرد: علاوه بر کاهش نیاز به احداث نیروگاه، سهم این فناوری‌ها در کاهش آلاینده‌هاست که پابه‌پای فراگیری انرژی‌های تجدیدپذیر جلو می‌رود. اگر سیاست ما این است که آلاینده‌های موجود در کشور کاهش یابند باید از به‌کارگیری فناوری‌های جدید حمایت‌های بیشتری صورت دهیم.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر توسعه شرکت‌های خدمات انرژی و زنجیره‌ای که مرتبط با بهینه‌سازی فعالیت می‌کنند می‌تواند اشتغال‌زایی بالایی را رقم بزند؛ بنابراین نیازی نیست برای اشتغال‌زایی حتما صنایع بزرگ ایجاد کنیم.
امینی خاطرنشان کرد: شدت مصرف انرژی ما چهار برابر متوسط مصرف انرژی در دنیاست که این میزان مصرف نشانگر ظرفیت‌های بهینه‌سازی، توسعه فناوری، اشتغال‌زایی و نظایر آن در کشور است. این حوزه هنوز در کشور بکر است و می‌توان درخصوص ان کار زیادی انجام داد.
ضرورت به‌کارگیری راه‌حل‌های ترکیبی درجهت کاهش مصرف
در بخش بعدی این نشست حسین عسکریان ابیانه، نایب رئیس انجمن مهندسین برق و الکترونیک ایران با تاکید بر ضرورت به‌کارگیری روش‌های ترکیبی در جهت کاهش مصرف برق گفت: من به مثالی در این زمینه اشاره می‌کنم. زمانی میزان تلفات انرژی در کشور بیش از ۲۲ درصد بود. بعد اقداماتی برای کاهش این آمار صورت گرفت و این رقم به ۱۵ درصد و در مرحله بعد به ۱۲ درصد رسید. اکنون میزان تلفات انرژی در کشور حدود ۹ درصد است. اما اگر فقط روی این موضوع تمرکز شود، قدم‌های بعدی بسیار دشوار است و یک درصد کاهش تلفات بسیار هزینه‌بر خواهد بود. به عقیده بنده راه حل‌های ترکیبی در این حوزه و سایر حوزه‌ها کارایی بیشتری خواهند داشت.
به گفته عسکریان ابیانه راهکارهای بهینه‌سازی مصرف انرژی شامل استفاده از انرژی‌های نو، استفاده بهینه از رمزارزها، بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها، بهینه‌سازی مصرف در بخش تولید و نیروگاه‌ها، بهینه‌سازی مصرف در سیستم انتقال و توزیع، بهینه‌سازی تولید و مصرف در ریزشبکه، بهینه‌سازی مصرف خانگی، بحث هاب انرژی، استانداردسازی ماشین‌های الکتریکی وسایل خانگی پرمصرف و ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که با موضوع بهینه‌سازی در ارتباط است.
پس از سخنان عسکریان ابیانه، مصطفی رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران اساس و ریشه کار را در مقوله بهینه‌سازی مصرف برق، قیمت و تعرفه آن برشمرد و یاداوری کرد: سال‌های سال است که صنعت برق با قیمت‌های تکلیفی اداره می‌شود و رشد مصرف و روند صعودی شاخص شدت انرژی در کشور از نتایج آن است.
وی افزود: بررسی‌ها نشان می‌دهد تقریبا با ۱۰ درصد سرمایه گذاری در این حوزه می‌توان در منابع اولیه انرژی صرفه جویی کرد.
رجبی مشهدی ادامه داد: تلفات اصلی برق در بحث ساختمان است که حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد و بیشتر از استاندارد‌های جهانی است؛ بنابراین این بخش باید به جد دنبال شود. بخشی از این تلفات هم به صنایع انرژی‌بر برمی‌گردد. خوشبختانه مجلس از سال ۱۴۰۰ بحث اصلاح قیمت‌ها را دنبال کرده و در پی برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، صنایع از محل صرفه جویی انرژی ذی‌نفع شده اند.
مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق ایران با اشاره به اهمیت وسایل و لوازم برقی در صرفه‌جویی انرژی از جمله وسایل گرمایشی و سرمایشی گفت: اگر در این زمینه سرمایهگذاری صورت گیرد حدود ۳۰ درصد کاهش مصرف خواهیم داشت. ما هنوز لوازم و وسایلی داریم که مصرف آن‌ها بیش از ۳۰ درصد استاندارد‌های دنیاست و اگر با این روند پیش رویم به جایی نمی‌رسیم.
فراخوان برای جایگزین‌سازی ۱۰ میلیون چراغ با چراغ‌های فوق کم‌مصرف
در ادامه، سید محمدمهدی پیغمبرزاده، دبیر کارگروه مدیریت تقاضا و مصرف برق و انرژی شرکت ساتبا با اشاره به‌اینکه وزیر نیرو درخصوص بهینه‌سازی مصرف انرژی عبارت جالب گنج پنهان را مطرح کردند، بیان کرد: به واقع گنجینه نهفته و پنهانی در صنعت برق وجود دارد و آن هم پتانسیل‌های بهینه‌سازی است.
وی خاطرنشان کرد: وزیر نیرو در جلسه رای اعتماد از دو برنامه مهم خود یاد کردند که شامل توسعه همه‌جانبه انرژی‌های تجدیدپذیر با اولویت انرژی‌های بادی و خورشیدی و بحث ارتقای بهره‌وری انرژی برق و بهینه‌سازی مصرف برق در تجهیزات و فرایند‌های انرژی‌بر صنعتی بود.
پیعمبرزاده افزود: یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در این حوزه همان روشنایی‌های معابر است. اگر روشنایی معابر را با چراغ‌های کم‌مصرف اصلاح کنیم در سال حدود ۴ هزار ساعت‌مصرف را می‌توانیم بهینه کنیم؛ این در حالی است که در بحث انرژی خورشیدی سالانه به طور متوسط هزار و ۸۰۰ ساعت‌مصرف انرژی داریم.
وی در ادامه بیان کرد: مقرر شده است حدود ۱۰ میلیون چراغ را با چراغ‌های فوق کم‌مصرف ال‌ای دی جایگزین کنیم که اکنون برای ۴ میلیون چراغ در سایت ساتبا فراخوان عمومی داده‌ایم.
به گفته پیغمبرزاده، ظرفیت مهم بعدی در راستای بهینه‌سازی مصرف انرژی بحث ارتقای استاندارد است که یک ابزار قانونی است و با کمترین هزینه می‌توان آن را عملیاتی کرد. شرکت‌های دانش‌بنیان در بسیاری از زمینه‌ها به ابداعاتی دست یافته اند که مصرف انرژی را در لوازم برقی کاهش می‌دهند و بیش از ۳ هزار مگاوات در این حوزه می‌توان صرفه جویی کرد. مهم‌ترین اقدامی‌که باید در این زمینه انجام شود ارتقای کولر‌های آبی است.
فعالان حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی در زمره تولیدکنندگان انرژی به شمار می‌روند
در ادامه ارش نجفی رئیس هیات مدیره انجمن بهینه‌سازی انرژی هم با بیان اینکه من به عنوان نماینده بخش خصوصی در این نشست حضور یافته ام، عنوان کرد: اکنون بیش از ۳۰ سال است که یکی از بزرگترین استراتژی‌های تولید انرژی در دنیا را بهینه‌سازی انرژی قلمداد می‌کنند و ما هم با معاونت حقوقی ریاست جمهوری توافق کرده‌ایم فعالان حوزه بهینه‌سازی مصرف انرژی به عنوان تولیدکننده انرژی شناخته شوند.
وی در ادامه با بیان اینکه ذی‌نفع واقعی بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور دولت است، گفت: بنابراین این دولت است که باید این موضوع را به عنوان سرمایه گذار پیگیری کند. اینکه دولت امیدوار باشد بخش خصوصی به موضوع ورود کند و با نرخ بالای تورم و سود بانکی و افت ارزش پول سرمایهگذاری کند، درست نیست.
نجفی تاکید کرد: پرداخت مستقیم یارانه‌ها حتی یک درصد هم باعث بهینه‌سازی مصرف انرژی نشده است. حدود ۱۰ سال است که‌این اقدام ادامه یافته و هیچ دولتی جرات نمی‌کند آن را متوقف سازد.
وی با اشاره به استراتژی سرمایهگذاری جامعه‌ایران در حوزه بهینه‌سازی مصرف اظهار داشت: این استراتژی بسیار مترقی، کارامد و اشتغال‌زاست، اما متاسفانه امکان اجرایی شدن آن وجود ندارد و علتش هم همان نرخ بالای تورم، افت ارزش پول و ... است.
در بخش پایانی این نشست عبدالامیر یاقوتی، مدیر دفتر مدیریت مصرف برق توانیر یادآور شد: بحث‌های بهینه‌سازی مصرف از حدود سال ۱۳۸۰ در کشور ما جدی شده است، اما به نظر می‌رسد جمیع قوانین، مقررات و اقدامات نه تنها کفاف اصلاح مصرف را نداده بلکه بدتر شده است؛ بنابراین طبیعتا باید بازنگری در روش‌ها صورت گیرد. همچنین بحث نرخ بالای تورم در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی با اشاره به‌اینکه انسجام و استمرار در پیشبرد کار‌ها می‌تواند به ما کمک کند، تاکید کرد: امیدوارم با همگرایی‌هایی که میان مسئولان و فعالان صنعت برق صورت می‌گیرد در راستای بهینه‌سازی مصرف انرژی اتفاقات خوبی رقم بخورد و بتوانیم بهبود‌ها را گام به گام و به صورت ملموس ببینیم.