بازخوانی چالش‌ها و راهبردهای رونق بخشی به صنعت برق

نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت ایران صبح امروز با حضور ۵۰۰ شرکت داخلی و خارجی آغاز به کار کرد .در این دوره از نمایشگاه بین‌المللی صنعت برق ایران 36 شرکت از 13 کشور آلمان، ایتالیا، چین، روسیه، فرانسه، ژاپن، انگلستان، اسپانیا، سوئیس، بلژیک، ترکیه، فنلاند و لبنان حضور خواهند داشت .

این نمایشگاه در فضایی به وسعت 50 هزار مترمربع میزبان 464 شرکت داخلی است که این میزان مشارکت بخش خصوصی داخل کشور نسبت به ادوار پیشین برگزاری این نمایشگاه بی‌سابقه بوده است.

در این دوره از نمایشگاه برق کارگاه‌های آموزشی "هوشمندسازی شبکه برق کشور(اهداف و برنامه‌ها)"، "استانداردهای جهانی تولید برق حرارتی و استفاده از آن در نسل جدید نیروگاه‌های کشور" و طرح‌های نوآورانه دانش تحریم" برگزار خواهد شد .

در این رویداد بین‌المللی همچنین کالاهای از قبیل: روشنایی، گروه سیم و کابل، تابلوسازان، تجهیزات برقی، اتوماسیون و سیستم‌های ابزار دقیق، خطوط انتقال، کارفرما، مشاوران و پیمانکاران ارائه خواهد شد .

در حاشیه برگزاری نمایشگاه، نشست تخصصی وزیر نیرو با فعالان بخش خصوصی با عنوان راهبردهای حمایت از تولید داخل و توسعه صنعت برق برگزار شد که مشروح اظهارات سخنرانان این نشست به شرح زیر است:

صنعت برق از افتخارات جمهوری اسلامی است

در ابتدای این نشست صدیقه ببران طی سخنانی با اشاره به اینکه عملکرد صنعت برق به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه کشور، همواره از افتخارات جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود، عنوان کرد: صادرات پیوسته انرژی به کشورهای همسایه، افزایش ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر و پیشگامی صنعت برق ایران در صادرات خدمات فنی مهندسی و تجهیزات، همگی نشان از بلوغ این صنعت دارد که توانسته ‌است نقش خود را در توسعه دیگر صنایع و همچنین ارتقای سطح برخورداری مردم کشورمان به خوبی ایفا کند .

رئیس ستاد برگزاری نمایشگاه‌های صنعت آب و برق با تاکید بر اینکه بخش خصوصی کشور همواره در کنار بخش دولتی به عنوان یکی از پایه‌های صنعت برق به شمار می‌رفته است، ادامه داد: تردیدی نیست صنعت برق بخش قابل توجهی از پیشرفت و بالندگی خود را مرهون تلاش‌های فعالان بخش خصوصی است .

ببران افزود: تکیه بر توان داخلی، حمایت از شرکت‌های نوپا و ارتباط مستمر و سازنده‌ای که همواره بین وزارت نیرو، شرکت‌های مادرتخصصی بخش برق و بخش خصوصی وجود داشته است، دستاوردهای چشمگیری برای این بخش به همراه آورده و اثرات تحریم‌هایی که در سال‌های گذشته بر کشور ما تحمیل شده را به حداقل رسانده است.

مشارکت طلبی سندیکا از دولت برای رونق کسب و کارهای صنعت برق

در ادامه نشست مهندس علی بخشی رئیس هیات مدیره سندیکای صنعت برق ایران در این نشست با تاکید بر اینکه جایگاه صنعت برق ایران در اقتصاد ملی قابل چشم پوشی نیست، گفت: 2000 بنگاه اقتصادی بزرگ، کوچک و متوسط، 150 هزار نفر اشتغال مستقیم در بخش خصوصی و دولتی و همچنین  سهم یک درصدی این صنعت در تولید ناخالص داخلی با بیقش از 170 هزار میلیارد ریال ارزش افزوده، نقش صنعت برق را در اقتصاد کشور پررنگ و اثرکذار کرده است .

وی ادامه داد: این صنعت در حال حاضر با شش چالش کلیدی مواجه است که شامل قراردادهای یکجانبه، کمبود نقدینگی، رکود در بازار، توقف پروژه‌ها، تامین مواد اولیه و فلزات و کاهش صادرات هستند .

مهندس بخشی ادامه داد: بخش خصوصی صنعت برق ایران در نیمه دوم سال 98 با مخاطرات جدی بسیاری مواجه است که تامین نقدینگی، تامین کالا و تجهیزات وارداتی از خارج از کشور در شرایط تحریم، مشکلات حقوقی و قراردادی با دولت و نیز تورم و افزایش هزینه نهاده های تولید بخشی از آنها هستند. البته به این فهرست باید افزایش نرخ ارز، رکود، تعدیل نیروی کار و دریافت مطالبات از دولت را نیز افزود .

رئیس هیات مدیره سندیکا تصریح کرد: مهمترین راهبردها و راهکارهای ایجاد رونق تولید در بخش ساخت تجهزات و  احداث تاسیسات صنعت برق شامل چهار راهبرد کلیدی است. اصلاح اقتصاد انرژی، ایجاد سهولت در کسب و کار و نیز تحریک تقاضا اصلی ترین راهبردهای صنعت برق برای بازگشت روی ریل توسعه هستند .

وی افزود: اصلاح رژیم حقوقی و قراردادی، پرداخت مطالابزت بخش خصوصی و حمایت از شرکت های دانش بنیان مهمترین راهکارهای تقویت عوامل تولید در بخش ساخت تجهیزات و احداث محسوب می شوند .

مهندس بخشی تاکید کرد: افزایش تقاضا در صنعت برق در صورت اصلاح اقتصاد برق، ایجاد سهولت در کسب و کار، توسعه صادرات و تبدیل کردن کشور به هاب انرژی منطقه، انجام پروژه‌ها در قالب مشارکت دولت و بخش خصوصی و همپنین خرید کالای ساخت داخل به جای واردات قابل دستیابی خواهد بود .

رئیس هیات مدیره سندیکا با تاکید بر اینکه اولین گام در حل مشکلات صنعت برق، تغییر نگاه به ساختار این صنعت است، ادامه داد: نگاه خدمت محوری به برق باید از بین برود و نگاه کالایی جایگزین آن شود تا بتوان تمامی قواعد کسب و کار را درباره کالای برق نیز جاری کرد .

وی افزود: ما هنوز در بخش کسب و کار صنعت برق در خصوص قراردادهای بین دولت و بخش خصوصی و همچنین تامین مواد اولیه مشکلات جدی داریم و این مشکلات صنعت برق را نحیف کرده است .

مهندس بخشی تصریح کرد: مشکلات حقوقی و قراردادهای بین دولت و بخش خصوصی یکی از مهمترین مشکلات این صنعت است که برای حل آن باید چاره‌اندیشی کرد چرا که با توجه به عدم پیش بینی نوسانات، فقط بخش خصوصی از این قراردادها متضرر می‌شود .

نتیجه نهایی نشست فعالان بخش خصوصی با وزیر نیرو در نمایشگاه سال گذشته، ایجاد انسجام ملی برای صنعت برق بود که جلسات مختلفی درباره آن برگزار شد .

رئیس هیات مدیره سندیکا اظهار کرد: امسال نگاه سندیکا بر پایه تعریف پروژه ها و ایجاد رونق در کسب و کارهای صنعت برق است که سندیکا مطالعات خود را درباره این موضوع و روش های تامین مالی پروژه‌ها آغاز کرده است تا بتواند در کنار وزارت نیرو و در قالب یک حرکت ملی زمینه‌ای را فراهم آورد که بخش خصوصی از رکودی که در آن گرفتار شده است، خارج شود. هدف اصلی سندیکا تعریف پروژه بر اساس ظرفیتهای قانونی است چرا که با استفاده از ظرفیت‌های موجود می‌توان بخش خصوصی صنعت برق را از رکود بیرون کشید.

رشد صنعت برق ایران مرهون تلاش‌های بخش خصوصی است

در ادامه مهندس حائری، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی با تاکید بر اینکه بخش خصوصی محور چرخ صنعت برق کشور است، گفت: خارجی‌ها اذعان دارند که صنعت برق ایران از لحاظ تکنولوژی رشد چشم‌گیری داشته و ما آن را مرهون تلاش‌های بخش خصوصی می‌دانیم . حدود ۷۰ درصد نیروگاه‌های کشور خارج از وزارت نیرو توسط بخش خصوصی اجرا می‌شود، در حالی که در بسیاری از کشورها این نسبت وجود ندارد .

وی ادامه داد: در خصوص سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در سایر موارد نیروگاهی همچون احداث پست، ترانسفورماتور، خط و ... در حال برنامه‌ریزی هستیم تا بتوانیم از طریق روش‌های BOO و BOT این موضوع را نیز حل کنیم .

معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی با اشاره به موارد مالی بخش تولید و بررسی افزایش نرخ بازار برق که از سال ۱۳۹۴ تا کنون تغییری نداشته است، گفت: هیئت تنظیم جدیدی با نگرش مستقل تشکیل شده و موضوع چگونگی افزایش نرخ بازار برق در حال بررسی است .

حائری افزود: نحوه افزایش سقف بازار برق توسط این هیئت تنظیم در حال بررسی است و انشاالله به زودی در این زمینه افزایش خواهیم داشت .

وی با بیان اینکه ورودی‌های مالی به بخش برق محدود است، افزود: با پیگیری‌های سال گذشته از طریق فروش اوراق توانستیم حدود ۱۱ هزار میلیارد تومان از بدهی‌های بخش خصوصی را تا حدودی کاهش دهیم .

معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی، موضوع به سرانجام رسیدن نهاد مستقل تنظیم گر بخش برق را مورد تاکید وزیر نیرو دانست و گفت: پیش‌نویس لایحه این موضوع پس از پیگیری‌های صورت گرفته تهیه، به کمیسیون اقتصادی دولت ارسال شده و ظرف ماه جاری یا ماه آینده تعیین تکلیف خواهد شد .

حائری خاطرنشان کرد: بسیاری از تصمیم‌گیری‌های صنعت برق با نگاه ایجاد تسهیل در بخش خصوصی صورت می‌گیرد. وزارت نیرو جلسات مختلفی با سندیکای صنت برق ایران داشته و بسیاری از تصمیم‌گیری‌های ما با نگاه بخش خصوصی و سندیکا گرفته می‌شود.

لزوم تقویت تعامل سندیکا و کمیسیون انرژی برای حل مشکلات صنعت برق

در ادامه نشست امیری خامکانی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس اظهار کرد: حضور پررنگ شرکت‌های صنعت برق در نمایشگاه نشانگر توانمندی بخش خصوصی صنعت برق است که در شرایط جنگ اقتصادی و تحریم ها نه تنها زمین‌گیر نشده بلکه توسعه پیدا کرده است.

وی ادامه داد: از گذشته ارتباط خوبی بین سندیکای صنعت برق ایران و کمیسیون انرژی مجلس برقرار بوده و هست و باید تلاش کنیم با تقویت این ارتباط مسائل صنعت برق را طرح و برای حل آنها همکاری و تعامل داشته باشیم.

امیری خامکانی افزود: امروز تمام تلاش و نگاه مجلس و کمیسیون انرژی بر این است که برق از خدماتی و بنگاهی بودن به سمت کالا بودن حرکت کند و با ارائه برخی احکام درصدد کمک به بخش خصوصی صنعت برق هستیم تا بتواند روی پای خود بایستد.

نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس تصریح کرد: اگر می‌خواهیم بخش خصوصی نقش خود را به خوبی ایفا کند باید فشار قیمتی را از روی دوش این بخش برداریم و آن را بر روی دوش حاکمیت قرار دهیم. دولت یا باید قیمت برق را اصلاح کند یا مابه‌التفاوت قیمت تکلیفی را پرداخت کند.

وی اظهار کرد: در مجلس برای حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است، در لایحه مالیات بر ارزش افزوده نیز که اکنون در مجلس در حال بررسی است، حمایت های خوبی برای تجدیدپذیرها در نظر گرفته شود که اگر تایید شود به توسعه آنها کمک خواهد کرد.

ضرورت هم افزایی دولت و بخش خصوصی برای توسعه صنعت برق کشور

در پایان این نشست، رضا اردکانیان وزیر نیرو گفت: با وجود تحریم‌ها و جنگ اقتصادی نمایشگاه امسال به شکل باشکوهی در حال اجراست و از نظر مشارکت داخلی و خارجی در سطح بالایی برگزار شده است تا جایی که بسیاری از کشورهای منطقه که بازار اصلی ما هستند در نمایشگاه امسال حاضر هستند .

وی با ابراز امیدواری از اینکه همکاری بخش خصوصی و دولتی نهایتا منجر به تاب آوری صنعت برق کشور شود، گفت: در ۲ سال اخیر وزارت نیرو بحران آبی سختی را گذارند و سال آبی ۹۶-۹۷و همین‌طور ۹۷-۹۸ یکی از خشک‌ترین سالهای آبی در ۵۰ سال اخیر بود؛ اما حمایت‌های مجلس و همراهی کمیسیون انرژی با دولت موجب شد که از پس این بحران بربیاییم .

اردکانیان با بیان اینکه تاب‌آوری اصلی ما به اتکای منابع انسانی است،گفت: در این صورت دشمن به این نتیجه خواهد رسید که تحریم‌ها چالش انسانی برای کشور به وجود نخواهد آورد .

وزیر نیرو اضافه کرد: هم از حیث میزان تولید برق و هم حجم مصرف در تابستان گذشته کارنامه خوبی داریم و البته در آغاز این راه هستیم و در صورتی که حجم مصرف داخلی را کاهش دهیم امکان خوبی برای صادرات خواهیم داشت .

وی گفت: برای حل مشکلات موجود در صنعت برق و البته برای حل مشکل اقتصاد صنعت برق به مشارکت و همراهی تمامی بخش‌ها به خصوص بخش خصوصی نیازمندیم؛ توقع داریم تمامی افرادی که در بخش خصوصی توانایی دارند پا پیش گذاشته و به آسیب شناسی صنعت برق کشور اقدام کنند .

اردکانیان با بیان اینکه نیازمند تغییر پارادایم ذهنی در خصوص مصرف و مدیریت برق هستیم، گفت: یک روش سنتی از ناحیه دولت وجود دارد که دستوری جدید دهد یا بخشنامه‌ای داشته باشد اما دولت‌ها در اجرا شرایط عمومی را در نظر می‌گیرند و ممکن است تصمیماتی که دارند با توقع بخش خصوصی یکی نباشد .

وزیر نیرو با بیان اینکه تحریم‌های دشمن هوشمندانه است و تلاش دارد که جنگ اقتصادی نامرئی باشد، گفت:از این طریق می‌خواهند تاب آوری مردم را کاهش داده و چالشی انسانی برای کشور ایجاد کنند در اینجا مسئولیت کسانی که این معنا را درک می‌کنند، بیشتر است  تا بازی را به نفع خود تغییر دهیم .

وی گفت: صنعت برق کشور فارغ از بخش خصوصی و دولتی با آمادگی کامل پذیرای نظرات و کمک‌های کسانی است که نهایتا هدف مشترک مدیریت اقتصادی این صنعت را دارند .

وزیر نیرو با تشکر از حضور بخش خصوصی در نمایشگاه برق امسال گفت: هم افزایی دولت و بخش خصوصی برای توسعه صنعت برق کشور ضروری است.

راهکارهای توسعه نظام مالی صنعت برق

دکتر علیرضا اسدی، معاون پژوهش و برنامه ریزی سندیکای صنعت برق ایران در نشست تخصصی وزیر نیرو با فعالان بخش خصوصی صنعت برق نقش بخش خصوصی را یکی از مهمترین راهبردهای توسعه بخش خصوصی این صنعت برشمرد و تصریح کرد: صنعت برق طی سال‌های اخیر با چالش‌های جدی در حوزه سرمایه‌گذاری مواجه بوده است. به طوری که میزان سرمایه‌گذاری در این صنعت از 6.5 میلیارد دلار در سال 87 به 1.6 میلیارد دلار در سال 96 رسید.

وی استفاده از تسهیلات بانک‌های داخلی و خارجی و اورق توسط شرکت‌های تابعه را با سهمی 42 درصدی یکی از اصلی‌ترین منابع تامین سرمایه صنعت برق دانست و اذعان کرد: بودجه عمومی وزارت نیرو و منابع داخلی شرکت‌های تابعه هم بخش دیگری از سرمایه مورد نیاز صنعت برق را تامین می‌کنند.

معاون پژوهش و برنامه ریزی سندیکای صنعت برق ایران در خصوص آینده سرمایه‌گذاری صنعت برق ایران گفت: بر اساس روند موجود میزان تامین مالی صنعت برق بر اساس منابع مالی دولت تا سال 1410 به 18 میلیارد دلار خواهد رسید، اما این رقم در صورت تامین منابع در نظام مالی مشارکتی دولت و بخش خصوصی به 35 میلیارد دلار خواهد رسید.

وی ضمن اشاره به گفتمان‌های اصلاح نظام مالی صنعت برق، شامل گفتمان بروکراتیک بر اساس اصلاح عوامل کلان  اقتصادی و نیز گفتمان نوآوری در مدل بر اساس اصلاح سازوکارها، افزود: مهمترین دستاوردهای گفتمان بروکراتیک انباشت سرمایه از منابع داخلی، اصلاح قیمت گذاری و سرمایه گذاری برای توسعه صنعت خواهد بود. ضمن اینکه گفتمان نوآوری در مدل ها نیز می تواند جذب منابع از محل صرفه جویی اتلاف انرژی از طریق مدل‌های دانش بنیان، افزایش درآمدهای حاصل از صادرات برق، اهرم کردن بدهی ها به سرمایه از طریق مشارکت شرکای ساخت و احداث در تامین مالی پروژه‌ها، پوشش ریسک، تبدیل نظام بروکراتیک به نظام مشارکتی و انعقاد قراردادهای مشارکتی را به دنبال داشته باشد.

علیرضا اسدی از وابستگی نظام تامین مالی و سرمایه گذاری صنعت برق به عنوان یک آسیب جدی بر ای این صنعت یاد کرد و گفت: تامین مالی با مشارکت عمومی- خصوصی ضمن اینکه به نواوری در  مدل‌های کسب و کار و تامین مالی و اهرم کردن بدهی به سرمایه منجر می‌شود، می‌تواند کاهش دوره احداث و افزایش بازدهی و تمرکز در بخش انتقال و توزیع و پروژه‌های برون‌مرزی (صادراتی) را به دنبال داشته باشد.

وی تاکید کرد: تامین مالی بر اساس مشارکت عمومی- خصوصی توسعه دهنده و سرمایه پذیر بوده و قابلیت جذب سرمایه‌گذاران تخصصی را دارد. ضمن اینکه صنعت برق را برای سرمایه گذاران غیرتخصصی نظیر بانک‌ها و بازار سرمایه جذاب خواهد کرد.