به اعتقاد دبیر سندیکای صنعت برق ایران، بدون تردید ارز دیجیتال برای کشوری مانند ایران که از همه طرف تحت‌فشار تحریم‌های بین‌المللی است و مبادله پول برای فعالان اقتصادی‌اش به یک چالش جدی بدل شده، می‌تواند فرصتی برای دور زدن تحریم‌ها باشد.
اوایل مرداد سال گذشته، آیین‌نامه استخراج فرآورده‌های پردازشی رمزنگاری شده از سوی معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد. سه ماه بعد از ابلاغیه اسحاق جهانگیری، نرخ تعرفه برق مراکز استخراج رمز ارز مشخص شد؛ بر اساس آن در هشت ماه خنک سال، استخراج با تعرفه ۴۸۰ تومان و در چهار ماه گرم با تعرفه بالاتر صورت می‌گیرد. حال سوال اینجاست، این تعرفه‌ها تا چه اندازه برای سرمایه‌گذاری به صرفه است؟
«دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با متولیان و فعالان بخش خصوصی صنعت برق، به دنبال پاسخ این پرسش رفته است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد با وجود مشوق‌های در نظر گرفته شده برای سرمایه‌گذاران، همچنان در نحوه تعیین تعرفه برق مصرفی برای این صنعت بین بخش خصوصی و دولت اختلاف نظر وجود دارد. باید در نظر داشت که نوسانات قیمت جهانی و پیشرفت سریع فناوری استخراج، سودآوری تجهیزات قدیمی را روز‌به‌روز کاهش می‌دهد و از طرف دیگر، رقابت در کسب سهم بیشتر از بازار می‌تواند کاهش سود بازیگران را موجب شود. از این‌رو تعیین تعرفه برق مصرفی استخراج‌کنندگان صرفا بر اساس نرخ فعلی رمزارزها در بازار جهانی، می‌تواند مانعی برای توسعه سرمایه‌گذاری در این صنعت باشد.
از زمان ابلاغ دستورالعمل رمز ارزها حدود یک‌سال می‌گذرد، طبق اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکنون ۷۹۰ بنگاه و شخص درخواست خود را در سامانه بهین‌یاب قطعی و حدود ۵۸۴ بنگاه نیز جواز تاسیس خود را دریافت کرده‌اند. در حال حاضر هم ۱۴ پروانه بهره‌برداری برای استخراج ارز دیجیتال در کشور صادر شده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در وزارت صمت دو مجوز عمومی برای واحدهای صنعتی وجود دارد که یکی جواز تاسیس برای آماده‌سازی مقدمات از جمله زمین، زیرساخت‌ها، برق و... خرید و نصب و راه‌اندازی دستگاه‌ها است و دیگری پروانه بهره‌برداری است که وقتی مرحله اول تکمیل شد، پروانه بهره‌برداری صادر می‌شود. با ارسال دستورالعملی در سال گذشته به سراسر کشور، نحوه ثبت‌نام و ارائه درخواست برای صدور جواز تاسیس رمز ارزها مشخص شد. متقاضیان از طریق سامانه بهین‌یاب و لینک درخواست مجوز تاسیس رمز ارز، ثبت‌نام و اطلاعات حداقلی و مشخصات دستگاه‌ها را ثبت می‌کنند، سپس با فراهم شدن زیرساخت‌های لازم با هماهنگی وزارت نیرو کار شروع می‌شود تا به مرحله صدور پروانه بهره‌برداری مانند دیگر مجوزهای صنعتی برسد.
مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق در گفت‌وگو با «اکو نیرو» اظهار کرد: تاکنون ۱۴ مرکز استخراج رمز ارز به ظرفیت ۳۰۰ مگاوات مجوز گرفته‌اند. معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی توانیر در ادامه گفت: استخراج رمز ارز در ایران با دو نوع تعرفه انجام می‌شود که بر اساس آن در هشت ماه خنک سال، استخراج با تعرفه ۴۸۰ تومان و در چهار ماه گرم با تعرفه بالاتر صورت می‌گیرد، اما صنعت برق به منظور حمایت از این کسب‌وکار، راهکارهایی برای اعمال تخفیف در نظر گرفته است.
به گفته رجبی‌مشهدی دارندگان مجوز استخراج رمز ارز می‌توانند با راهکارهای در نظر گرفته شده تا ۴۷ درصد از تخفیف بهای برق برخوردار شوند که دستورالعمل‌های آن ابلاغ شده و به اطلاع دارندگان مجوز نیز رسیده است.
این مقام مسوول از فرصت دیگری که صنعت برق برای کاهش بهای برق در اختیار این گروه از فعالان اقتصادی گذاشته خبر داد و گفت: بر این اساس در چهار ماه گرم سال متقاضیان می‌توانند از طریق مشارکت و سرمایه‌گذاری در طرح‌های بهره‌وری مانند طرح تعویض یک میلیون کولر گازی نسبت به تامین برق خود اقدام کنند که در این حالت قیمت تمام‌شده برق برای متقاضیان حدود ۴۷۵ تومان خواهد بود.
رجبی‌مشهدی با بیان اینکه به سرمایه‌گذاران در طرح‌های بهره‌وری، گواهی صرفه‌جویی داده خواهد شد، افزود: دارنده گواهی صرفه‌جویی مجاز است معادل انرژی الکتریکی مندرج در گواهی را بر اساس مقررات جاری، از طریق بورس انرژی (به‌طور مستقیم یا از طریق قراردادهای دوجانبه با مالک نیروگاه) خریداری و برای مصرف نهایی به هر یک از کاربردهای رایج از جمله استخراج رمز ارزها، تخصیص دهد.
نقش رمز ارزها در توسعه سرمایه‌گذاری
سپهر برزی‌مهر، دبیر سندیکای صنعت برق ایران در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: صنعت رمز ارز به‌عنوان یکی از صنایع نوظهور با استفاده از فناوری بلاک‌چین می‌تواند فرصت‌های اقتصادی متعددی را برای بخش‌های اقتصادی کشور، مانند بخش مالی و پولی، بخش تجاری و نیز بخش برق و انرژی فراهم کند. این فناوری مانند هر صنعت دیگری مجموعه‌ای از فرصت‌ها و مخاطرات را به همراه دارد که در صورت سیاست‌گذاری صحیح امکان برخورداری از فرصت‌ها و مدیریت تهدیدها برای رشد اقتصادی فراهم خواهد شد. او ادامه داد: صنعت تولید رمز ارز به دلیل انعطاف‌پذیری فرآیند تولید آن، فرصت‌هایی را برای بخش برق و انرژی فراهم می‌کند که اهم آن را می‌توان «استفاده بهینه از مازاد عرضه انرژی (برق و گاز) در ساعات کم‌‌باری»، «کاهش هزینه تلفات و هزینه‌های انتقال برق از طریق مکان‌یابی صحیح جهت استقرار دستگاه‌ها و تجهیزات استخراج رمزارزها» و همچنین «ترغیب و ایجاد انگیزه در سرمایه‌گذاران برای بهینه‌سازی مصرف انرژی» برشمرد. برزی‌مهر افزود: صنعت تولید رمزارز به دلیل سادگی و سهولت نصب و راه‌اندازی و عدم نیاز به تاسیسات صنعتی پیچیده و سرمایه‌‌بر، مخاطراتی نیز برای بخش انرژی به همراه دارد که «فعالیت‌های غیرمجاز در استخراج رمزارزها برای استفاده از برق یارانه‌ای»، «جایگزینی صنایع موجود به استخراج رمزارزها برای استفاده از مزیت برق ارزان»، «تاثیر منفی و مخرب بر تعادل عرضه و تقاضا در ساعات پیک برق» اهم تهدیدهای آن به‌شمار می‌روند.
به اعتقاد دبیر سندیکای صنعت برق ایران، بدون تردید ارز دیجیتال برای کشوری مانند ایران که از همه طرف تحت‌فشار تحریم‌های بین‌المللی است و مبادله پول برای فعالان اقتصادی‌اش به یک چالش جدی بدل شده، می‌تواند فرصتی برای دور زدن تحریم‌ها باشد.
به گفته برزی‌مهر، ایجاد ظرفیت‌های قانونی و شفاف در این زمینه می‌تواند به یک راهکار کلیدی برای افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت برق که پیش‌نیاز اصلی تولید ارزهای دیجیتال است، تبدیل شود. او ادامه داد: فراموش نکنیم که سرمایه‌گذاری در صنعت برق در سال‌های اخیر کاهشی بوده و از پیش‌بینی‌های در نظر گرفته شده در برنامه ششم توسعه فاصله دارد. بنابراین سیاست‌گذاری‌های حمایتی برای استخراج رمزارزها، نقش مهمی در توسعه سرمایه‌گذاری در این صنعت دارد.
برزی‌مهر با اشاره به اینکه شرکت توانیر در این راستا با تدوین دستورالعمل‌های مرتبط، برای افراد حقوقی و حقیقی که به‌صورت رسمی به استخراج رمزارزها می‌پردازند مشوق‌هایی در نظر گرفته است، گفت: همچنان در نحوه تعیین تعرفه برق مصرفی برای این صنعت بین بخش خصوصی و دولت اختلاف نظر وجود دارد. باید در نظر داشت که نوسانات قیمت جهانی و پیشرفت سریع فناوری استخراج، سودآوری تجهیزات قدیمی را روز‌به‌روز کاهش می‌دهد و از طرف دیگر، رقابت در کسب سهم بیشتر از بازار می‌تواند کاهش سود بازیگران را موجب شود. از این‌رو تعیین تعرفه برق مصرفی استخراج‌کنندگان صرفا بر اساس نرخ فعلی رمزارزها در بازار جهانی، می‌تواند مانعی برای توسعه سرمایه‌گذاری در این صنعت باشد. دبیر سندیکای صنعت برق ایران با تاکید بر اینکه در حال حاضر درآمد سالانه صنعت رمزارزها به بیش از ۵ میلیارد و ۲۲۰ میلیون یورو می‌رسد، اظهار کرد: برآوردها حاکی از آن است که میزان مصرف برق برای تولید ارزهای دیجیتال در ایران حدود یک درصد از ظرفیت تولید برق کشور است. این در حالی است که بیش از هشت ماه از سال حدود ۳۰ درصد از ظرفیت برق کشور شامل ۲۰ هزار مگاوات بلااستفاده باقی می‌ماند و استفاده درست از این ظرفیت می‌تواند درآمد یک میلیارد یورویی را عاید اقتصاد کشور کند.
راهکارهای توسعه سرمایه‌گذاری
برزی‌مهر در ادامه درمورد راهکارهای موثر در این زمینه گفت: مجاز شمرده شدن استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند سلول‌های خورشیدی، جهت تامین برق مصرفی دستگاه‌های تولید رمز ارز، به‌نحوی‌که سرمایه‌گذار بتواند با تاسیس نیروگاه‌های تجدیدپذیر برق آن را برای تولید رمز ارز استفاده کند راهکاری موثر برای توسعه سرمایه‌گذاری در صنعت برق و استفاده از برق تولیدی برای استخراج رمز ارزها است. همچنین اگر امکان تامین برق از واحدهای تولید انرژی تجدیدپذیر موجود، بدون استفاده از شبکه انتقال و توزیع، بر اساس قرارداد دوجانبه بین نیروگاه و بهره‌بردار مجاز شمرده شود و هزینه مازادی از بهره‌بردار توسط وزارت نیرو دریافت نشود، بسیاری از طرح‌های متوقف مانده در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر مجددا دارای توجیه اقتصادی می‌شوند و شاهد توسعه سرمایه‌گذاری در این بخش از صنعت برق خواهیم بود. او افزود: فراهم کردن استفاده از برق حاصل از بازیافت انرژی اتلافی صنایع در صنعت استخراج رمز ارزها نیز فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری در حوزه بهینه‌سازی را که به دلیل پایین بودن قیمت انرژی تاکنون توجیه‌پذیری اقتصادی نداشته و بنابراین مغفول مانده را توجیه‌پذیر خواهد ساخت. در این صورت متقاضی مختار است با اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف برق، یا از منافع حاصل از صرفه‌جویی استفاده کند و مبالغ حاصل را جهت پرداخت تعرفه‌های بالاتر برق مورد نیاز خود صرف کند یا مستقیما از برق حاصل از صرفه‌جویی در تامین برق دستگاه‌ها و تجهیزات استخراج رمز ارزها استفاده کند.
به گفته برزی‌مهر، البته اخیرا شرکت توانیر راهکارهایی در این خصوص ارائه کرده است که امیدواریم با سیاست‌گذاری دقیق و صحیح در این حوزه صنعت برق بتواند بیش از پیش از ظرفیت‌های ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر استفاده کند. او ادامه داد: علاوه بر راهکارهای فوق، خرید و فروش و تبادل انرژی و عقد قراردادهای دوجانبه فی‌مابین تقاضاکنندگان برق در صنعت بلاک‌چین و نیروگاه‌های متعلق به بخش خصوصی، به نحوی‌که عرضه برق به شبکه برق را تحت تاثیر قرار ندهد، می‌تواند علاوه بر تامین برق مورد نیاز صنعت نوین استخراج رمز ارزها، بازار جدیدی برای عرضه‌کنندگان برق فراهم کند. بنابراین این صنعت نیز می‌تواند مانند سایر صنایع از طریق بورس انرژی برق موردنیاز خود را با عقد قراردادهای دوجانبه تامین کند. در این شرایط وزارت نیرو هزینه‌های مربوط به ایجاد انشعاب و انتقال برق را مطابق مقررات موجود دریافت می‌کند. به گفته دبیر سندیکای صنعت برق ایران، بی‌شک با تسهیل شرایط قانونی برای بهره‌مندی استخراج‌کنندگان قانونی رمز ارزها از ظرفیت خالی برق کشور، صنعت برق به عنوان یک صنعت زیرساختی که سال‌هاست به دلیل کاهش روند سرمایه‌گذاری با چالش‌های جدی مواجه شده و بخش زیادی از طرح‌های توسعه‌ای خود در بخش تولید، انتقال و توزیع را به اجرا در نیاورده است، می‌تواند بخشی از کمبودهای موجود را بر طرف کند. ارزهای دیجیتال در حال پیشرفت است و فراگیرتر شدن آن کاملا قابل پیش‌بینی است و لازم است که هرچه سریع‌تر فرصت بهره‌مندی از آن که تاثیر بسزایی در جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی خواهد داشت را فراهم کنیم.