یک کارشناس حوزه صادرات نوشت: عقل سلیم به ما حکم می نماید، که ضمن مذاکره جدی با طرف ترکمنی و انعقاد قرارداد درازمدت با آن کشور در خصوص واردات گاز از ترکمنستان و پرداخت حداقل ۵۰درصد از بها ی آن در تهاتر با کالا و خدمات فنی و مهندسی از طرف شرکت های ایرانی، اقدام لازم به عمل آید.
بهرام نظام الملکی، کارشناس حوزه صادرات
کشور ترکمنستان چهارمین کشور بزرگ دارنده ذخایر گازی است که دسترسی به آبهای آزاد راه ندارد. ارزان بودن قیمت گاز ترکمنستان یک فرصت استثنایی برای جمهوری اسلامی ایران است تا ضمن واردات گاز از آن کشور به دلیل برخورداری از موقعیت مناسب جغرافیایی خود ،بدون اینکه از منابع خود استفاده و یا خام فروشی نماید بتواند با تجارت گاز و انتقال آن به دیگر کشورهای همسایه مثل عراق امارات کویت پاکستان و ... برای خود درآمدزایی نماید و یا علاوه بر آن با احداث نیروگاه های برق جدید توسط بخش خصوصی در کشور با استفاده از گاز وارداتی از ترکمنستان و تولید برق موجب افزایش صادرات برق را در کشور اجرایی نماید.
قرارداد واردات گاز از ترکمنستان برای اولین بار در سال ۱۳۷۵ برای ۲۵ سال بین جمهوری اسلامی ایران و کشور ترکمنستان منعقد گردید. در سال ۸۶ ترکمنستان به طور ناگهانی خواستار افزایش چندین برابر قیمت گاز شد .۰در سال ۹۰ به علت تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و عدم دسترسی به سوئیفت ،مبادلات مالی بین ایران و ترکمنستان با محدودیت مواجه گردید و بعد از جلسات و پیگیری‌های طرف ایرانی ، مقرر شد بدهی گاز ایران به ترکمنستان از طریق تهاتر کالا و انجام خدمات فنی مهندسی توسط شرکتهای ایرانی تسویه شود.
روال به این شکل بود که وزارت نفت کالاهای مورد نیاز طرف ترکمنی را از شرکتهای ایرانی خریداری می نمود و پول آن را شرکت ملی گاز ایران پرداخت می‌کرد و سپس به جای دلار به حساب مطالبات گازی به ترکمنستان ارسال می‌شد. در سال ۹۲ وزارت نفت دولت یازدهم با تغییر شیوه تسویه حساب به روش تهاتر ، اعلام نمود که بازپرداخت طلب طرف ترکمنی و دیرکردآنرا به صورت نقدی پرداخت مینماید.
با توجه به اینکه طرف ترکمنی در سال ۹۵ میزان طلب خود را به همراه دیر کرد آن ، مبلغ ۲ میلیارد دلار اعلام نمود که با توجه به عدم توان پرداخت یکباره طلب فوق از سوی وزارت نفت ،ترکمنستان اقدام به قطع کامل گاز وارداتی به ایران نمود.
قطع گاز ترکمنستان در سال ۹۵آسیب اندکی به بخش خانگی زد ولی به دلیل کاهش سوخت رسانی ، موجب ایجاد خسارات به نیروگاه ها و پتروشیمی ها شد.
بعد مجدداً با روی کار آمدن دولت سیزدهم ،واردات گاز از ترکمنستان دوباره از سر گرفته شد و اکنون دوباره طرف ترکمنی به علت ... اقدام به قطع گاز صادراتی خود به ایران نمود.
با توجه به مشکلاتی که کمبود گاز در زمستان و همچنین کمبود برق در تابستان برای کشور ایجاد نموده و موجب خسارات جبران‌ناپذیری به کارخانه‌های تولیدی شده است ، لازم است تدابیر بایسته و فوری در این خصوص انجام گردد.
متاسفانه مسئولین وزارت نفت هنوز هیچ راه کار مناسبی برای برون رفت ازاین شرایط ارائه نکرده اند و توضیح نداده اند که درسالهای بعد چه وضعیتی داریم وقرار است زمستان آینده را چطور از سربگذرانیم.
وزیر نفت بجای حل مشکل ، تعطیلی کارخانه ها و مراکز تولیدی ، ادارات ، مدارس و دانشگاه‌ها و شرکتهابه دلیل محدودیت گاز ، آنرا مدیریت صحیح در این بخش اعلام کرد.
عقل سلیم به ما حکم می نماید، که ضمن مذاکره جدی با طرف ترکمنی و انعقاد قرارداد درازمدت با آن کشور در خصوص واردات گاز از ترکمنستان و پرداخت حداقل ۵۰درصد از بها ی آن در تهاتر با کالا و خدمات فنی و مهندسی از طرف شرکت های ایرانی، اقدام لازم به عمل آید.
لازم به ذکر است که در گذشته نیز در وزارت نیرو در مقابل واردات برق از کشور ترکمنستان ، ۵۰ درصد بهای آن از طریق ارسال کالاهای صنعت برق انجام می گرفت که موضوع مورد تایید طرف ترکمنی بود که این نیز به علت ارزان بودن قیمت برق وارداتی از ترکمنستان بسیار برای کشور باصرفه بود و می بایست دوباره اجرایی گردد.
همچنین پیشنهاد میگردد به جای صادرات برق ترکمنستان به ترکیه( ازطریق ترانزیت از ایران) خود ایران (شرکتهای ایرانی) برق مازاد ترکمنستان را بخرد و به ترکیه بفروشد.
آیا گوش شنوایی برای اجرایی کردن این کارها وجود دارد؟