عضو هیئت رئیسه کمیته انرژیهای تجدیدپذیر سندیکا گفت: هدف‌گذاری ظرفیت ۱۰گیگاوات برای انرژیهای تجدیدپذیر تا سال آینده و نصب ۳۰ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ برای ایران در نظر گرفته شده است که متاسفانه تا به این لحظه ظرفیت نصب شده انرژیهای تجدیدپذیر در ایران فقط ۱.۶ گیگاوات بوده است که جهت رسیدن به هدفگذاری‌های صورت گرفته عزم جدی ذینفعان را می‌طلبد.
در شرایطی که مشکلات مربوط به ناترازی انرژی و قطعی‌های مکرر برق و گاز، همگان را به صدا درآورده، یکی از راه‌حل‌هایی که همواره برای عبور از این شرایط پیشنهاد می‌شود، توجه بیشتر به انرژیهای تجدیدپذیر است؛ همانطور که بسیاری از کشورهای اروپایی نیز از همین طریق موفق شدند با مشکلات مربوط به انرژی و سوخت‌های فسیلی مقابله کنند. بر این اساس، گفتگویی داشتیم با جناب آقای مهندس سعید مهین دهقان، عضو هیئت رئیسه کمیته انرژیهای تجدیدپذیر سندیکای صنعت برق ایران در خصوص لزوم استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و تأثیر آن در رفع ناترازی انرژی.
اهداف تعیین‌شده برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در سند چشم‌انداز چه بوده است؟ تا چه اندازه این اهداف محقق شده‌اند و در صورت‌عدم تحقق، دلایل اصلی آن چیست؟
هدف‌گذاری ظرفیت ۱۰گیگاوات برای انرژیهای تجدیدپذیر تا سال آینده و نصب ۳۰ گیگاوات انرژی تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ برای ایران در نظر گرفته شده است که متاسفانه تا به این لحظه ظرفیت نصب شده انرژیهای تجدیدپذیر در ایران فقط ۱.۶ گیگاوات بوده است که جهت رسیدن به هدفگذاری‌های صورت گرفته عزم جدی ذینفعان را می‌طلبد.
در این راستا موانع و چالش‌های مختلفی بر سر راه تحقق این اهداف قرار دارد که مهم‌ترین آن بحث سرمایه‌گذاری (خارجی- داخلی) می‌باشد. در حال حاضر، با توجه به شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور و ریسک بالای سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه‌گذار خارجی دشوار است. حتی اگر سرمایه‌گذار خارجی هم حاضر به سرمایه‌گذاری شود، معضل اصلی این است که هیچ تضمینی برای بازگشت سرمایه ایشان وجود ندارد. در خصوص سرمایه‌گذاری داخلی، ساتبا اخیراً طرح‌ها و مدل‌هایی ارائه داده که می‌تواند سرمایه‌گذاری در بخش انرژیهای تجدیدپذیر را برای صاحبان سرمایه توجیه‌پذیر کند؛ از جمله تابلو سبز انرژی که از طریق بورس می‌توانند برق حاصل از انرژی تجدیدپذیر را بفروشند ویا خرید تضمینی از سوی ساتبا و طرح‌های دیگر.
به‌طور کلی سرمایه‌گذاران به بازارهایی با ریسک کمتر تمایل دارند. ناگفته نماند که در حال حاضر بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی به سرمایه‌گذاری در بخش انرژیهای تجدیدپذیر علاقه‌مند هستند، اما موانع زیادی مانند قوانین و فرآیندهای پیچیده برای اخذ مجوزها وجود دارد که باید بالغ بر ۱۵ مجوز مختلف دریافت کنند. اگرچه اخیراً برخی تسهیل‌گری‌ها در این حوزه صورت گرفته است، اما این اقدامات هنوز نتواسته است موانع جذب سرمایه‌گذار را به طور چشمگیر تسهیل کند.
افزایش تمرکز بر استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر برای تولید برق، چه تأثیری در رفع ناترازی انرژی و کاهش قطعی برق خواهد داشت؟
نمی‌توان تأثیر چشمگیر انرژیهای تجدیدپذیر در تولید برق و کاهش قطعی‌ها را انکار کرد. نمونه بارز آن در اروپا مشاهده می‌شود که در دو سال گذشته به‌واسطه کاهش دسترسی به سوخت گاز به دلیل جنگ اوکراین و روسیه، تنها راهکاری که به آن متوسل شدند و اجرا کردند انرژیهای تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی و باد بود. براساس گزارشات منتشر شده، اروپا در سال گذشته تنها ۲۰ درصد از ذخایر گازی خود را مصرف کرد و ۸۰ درصد مابقی بدون استفاده باقی ماند. کشور ما نیز ظرفیت‌های بالایی برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر دارد، اما نیازمند سرمایه‌گذاری مناسب و تسهیل‌گری‌هایی از سوی دولت برای صدور مجوزها است. تأمین مالی مناسب و افزایش ظرفیت پیمانکاری می‌تواند کمک شایانی در جبران ناترازی انرژی کشور کند.
اگر فرض کنیم تمام مجوزها صادر شود و همکاری‌های لازم از سوی دولت انجام پذیرد، چقدر زمان می‌برد تا ناترازی انرژی و جبران آن از طریق انرژیهای تجدیدپذیر صورت گیرد؟
خوشبختانه در بحث انرژیهای تجدیدپذیر، از زمان نصب و شروع پروژه و ورود اولین بخش به شبکه ۲ الی ۳ ماه زمان می‌برد البته به شرطی که کلیه مجوزها و تجهیزات لازم فراهم شده باشد، چرا که نیروگاه خورشیدی دو مولفه اصلی دارد: پنل و اینورتر خورشیدی. در کشور عزیزمان ایران، شرکت‌های کمی وجود دارند که اقدام به ساخت اینورتر و مونتاژ پنل‌های خورشیدی نموده‌اند و ظرفیت تولید این شرکت‌ها پاسخگوی نیاز فعلی کشور نیست و مجبور به واردات از کشورهای دیگر به‌ویژه چین هستیم.
در این میان واردات نیز نیازمند تسهیل‌گری در ثبت سفارش‌ها و تخصیص ارز است که چالش‌های زیادی دارد. تحریم‌ها و مشکلات حمل‌ونقل نیز از دیگر موانع به‌شمار می‌روند. اگر این موانع برطرف شود می‌توان گفت طی دو سال آینده مشکلات ناترازی انرژی کشور رفع خواهد شد.
از نظر شما، نوسازی نیروگاه‌ها و تجهیزات برای رفع مشکلات ناترازی و هدررفت انرژی ارجحیت دارد؟
نوسازی نیروگاه‌ها موضوع مهمی است و این موضوع به عنوان یک الزام در صنعت برق به شمار می‌رود، بحث راندمان و نوسازی نیروگاه‌ها برای افزایش ظرفیت شبکه و نیز کاهش میزان مصرف سوخت و آب آن‌ها، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که حول محور نیروگاه‌های عمدتا قدیمی‌تر مطرح می‌شود و البته این بحث در خصوص نیروگاه‌های کلان‌شهرها ابعاد گسترده‌تری هم دارد.
اما یک چالش بزرگ در این راستا وجود دارد و آن مسئله تامین سوخت مورد نیاز نیروگا هاست. پرسشی که در حال حاضر مطرح می‌شود این است که آیا سوختی وجود دارد که به برق در نیروگاه‌های حرارتی تبدیل شود؟ اگر منطقی به این موضوع نگاه کنیم، نوسازی نیروگاه‌ها به‌تنهایی نمی‌تواند کمک شایانی به رفع ناترازی نماید؛ زیرا برخی از نیروگاه‌ها به‌دلیل کمبود سوخت از مدار تولید خارج شده‌اند. در شرایط کنونی، تنها راه عبور از این وضعیت یا کاهش ناترازی، استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی است. ممکن است برخی‌ها تصور کنند که انرژی خورشیدی فقط در طول روز قابل استفاده است؛ برای رفع ناترازی در شب می‌توان از سوختی که در طول روز صرفه‌جویی شده برای تأمین نیاز انرژی در شب استفاده کرد. همچنین استفاده از ذخیره‌سازهای انرژی مانند باتری‌های لیتیوم یا نیکل کبالت که در دنیا استفاده می‌شود، می‌تواند در ذخیره‌سازی انرژی خورشیدی برای استفاده در شب یا مواقعی که تابش خورشید وجود ندارد کمک کند.
بر اساس گفته‌های معاون هماهنگی توزیع شرکت نیروی برق، تمام ساختمان‌سازانی که سازه‌های بیش از چهار طبقه می‌سازند، ملزم به استفاده از پنل‌های خورشیدی هستند؛ به‌نظر شما تا چه اندازه این قانون در ایران قابلیت اجرا دارد؟
این قانون قابلیت اجرا دارد، اما باید دید که این ساختمان‌ها چه فضایی را برای نصب پنل خورشیدی اختصاص می‌دهند. پنل‌های خورشیدی باید در مکانی نصب شوند که مانعی برای رسیدن نور خورشید به آن‌ها وجود نداشته باشد. اگر ساختمان در کنار یک ساختمان بلندمرتبه باشد که همیشه سایه بر آن می‌افتد، راندمان تولید برق از طریق خورشید کاهش می‌یابد و دیگر توجیه‌پذیر نخواهد بود. در کل، حتی اگر از تمام فضای پشت‌بام نیز استفاده شود، ممکن است پاسخگوی نیازها نباشد. خوشبختانه، در کشور ما از نظر فضای آفتابی و مناسب برای پنل‌های خورشیدی مشکلی نداریم. نیروگاه‌های خورشیدی به فضایی نیاز دارند که هم تابش خورشید باشد و هم دمای مناسب برای راندمان بالاتر تجهیزات که ما از این فضاها به اندازه کافی برخورداریم.
در پایان باید گفت که از عوامل مهم عبور از ناترازی‌ها، سرمایه‌گذاری، تسهیل در صدور مجوزها، افزایش ظرفیت پیمانکاری و همچنین مدیریت در مصرف بهینه خواهد بود. رفع موانع واردات پنل و اینورتر و تخصیص ارز نیز بسیار حائز اهمیت است و اگر بدان پرداخته شود قطعاً می‌توان از این شرایط سخت عبور کرد، همانطور که کشورهای اروپایی نیز از همین راهکار استفاده کردند.
منبع: جهان صنعت نیوز