انتشار و تولید رمز ارز در بازار پولی، به عنوان ابزار پرداخت در انحصار بانک مرکزی است و برنامه ای درباره ارائه مجوز به غیر، در بانک مرکزی وجود ندارد. در واقع باید گفت تولید رمز ارز موضوعی است که در ایران به دولت محول شده است. اما خرید و فروش آن در داخل کشور با توجه به مصوبه شورایعالی مبارزه با پولشویی ممنوع است.
در بسیاری از کشورهای جهان، بستر قانونی مشخصي برای رمز ارزها وجود نداشته و حتي رمز ارزها به رسمیت نیز شناخته نمي شوند. اما برخي کشورها نظیر آلمان و کانادا مبادلات با رمز ارزها را به رسمیت شناخته اند. به طور مثال کانادا قانوني را برای جلوگیری از پولشویي در حوزه رمز ارزها به تصویب رسانده است.
مجلس روسیه نیز در حال بررسي لایحه قانوني شدن ارزهای دیجیتالي است و به نظر مي رسد این لوایح درنهایت تأیید قانون گذاران این حوزه را کسب کند. در ایران همانند بسیاری از کشورهای جهان، رمز ارزها هنوز از جایگاه قانوني مشخصي برخوردار نشده اند. البته در سال 1398 بالاخره دولت و مجلس موافقت خود را در خصوص به رسمیت شناختن رمز ارزها در کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کردند، اما مقرر شد که سازوکار حاکم براین حوزه باتوجه به نوپا بودن این صنعت، به صورت دقیق مشخص شود. در این ارتباط، پیش نویس طرح ساماندهي ارز دیجیتال درکمیسیون اقتصادی دولت تهیه شده و درانتظار بررسي و تصویب نهایي در هیات دولت است.
همچنین در زمینه چگونگي فعالیت استخراج رمز ارزها مقرر شد که دولت با همكاری مرکز ملي فضای مجازی، مقررات ناظر بر این حوزه را تنظیم کند تا فعالیت استخراج رمز ارزها درایران قانوني شود اما فعلا اقدامي صورت نگرفته است. از سوی دیگر بانک مرکزی فعالیت با رمز ارزها در سطح کلان را از طریق بانک ها، موسسات مالي و صرافي های دارای مجوز بانک مرکزی ممنوع اعلام کرده است. به نظر مي رسد یكي از علل ممنوعیت فعالیت اقتصادی با رمز ارزها، آن است که در مجموع رمز ارزها ماهیتي بدون هویت دارند و همواره احتمال پولشویي از طریق آن وجود دارد. علاوه بر این گفته مي شود همان طور که انتشار اسكناس به عنوان ابزار پرداخت در انحصار بانک مرکزی است، انتشار رمز ارزهایي که پشتوانه ای مانند طلا، فلزات گرانبها و رمز ارزهای جهان را دارند نیز در انحصار بانک مرکزی است.
در بیانیه بانک مرکزی در این خصوص ذکر شده که انتشار و تولید رمز ارز در بازار پولي، به عنوان ابزار پرداخت در انحصار بانک مرکزی است و برنامه ای درباره ارائه مجوز به غیر، در بانک مرکزی وجود ندارد. در واقع باید گفت تولید رمز ارز موضوعي است که در ایران به دولت محول شده است. اما خرید و فروش آن در داخل کشور با توجه به مصوبه شورایعالي مبارزه با پولشویي ممنوع است.
بیت کوین در ایران به صورت رسمي هنوز قانوني نیست اما استفاده از بیت کوین در کشور جرم هم نیست. قوه قضاییه به عنوان عالي ترین نهاد قانوني کشور، پیگیری و نظارت بر اجرای قانون را برعهده دارد. قوه قضاییه معمولا پس از اجرای یک قانون، بر اجرای آن نظارت مي کند. طبق ماده 2 قانون مجازات اسلامي، تعریف جرم مشخص شده است و هیچ امری را نمي توان جرم دانست مگر آنكه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامیني یا تربیتي تعیین شده باشد. همچنین انجام امور مربوط به دستگاه های استخراج رمز ارزها، مي تواند بر اساس ماده دو قانون تجارت الكترونیكي انجام شود.
بر اساس آمارهای غیررسمي در حال حاضر حداقل حدود 200 هزار دستگاه استخراج رمز ارز در ایران وجود دارد. در مورد نسبت دسترسي افراد و شرکت های خصوصي و نهادهای دولتي گفته مي شود حدود 80 هزار دستگاه ماینر در اختیار افراد و شرکت های خصوصي و غیردولتي است و مابقي متعلق به نهادهای حاکمیتي و دولتي است. در واقع دلیل غیرقانوني نشدن استخراج بیت کوین توسط نهادهای حاکمیتي این است که این نوع نهادها باید در همه حوزه های فناوری از جمله رمز ارز فعال باشند تا به لحاظ دانش فني و تخصصي و غیره بر زوایا و ابعاد مختلف آن اشراف پیدا کنند. دارندگان مزرعه های بزرگ رمز ارز در ایران نهادهای خارج از حوزه دولت هستند.
اولین معامله تجاری با بیتکوین در سال 2013 بین ژاپنو سنگاپور تحت عنوان مبادله ابریشم انجام شد، ولي هر دو کشور سازو کارهای ضمانتي بانكي در معاملات رایج بین المللي را رعایت کردند و به نوعي از یک رمز ارز پیشرفته درقالب قرار داد هوشمند استفاده کردند که یک پله قویتر از رمز ارز است. مطالعه تجربیات جهاني حاکي از آن است که استفاده از رمز ارزها در زمینه تجارت کالاهای راهبردی و اساسي امكان پذیر است. برای مثال درسال 2018، ارسال 3000 تن گندم از روسیه به ترکیه در قالب یكي از مبادلات از این نوع یعني با رمز ارز صورت گرفت. این مبادله شامل پرداخت هزینه های لجستیكي محموله با بیتکوی نبود
اما راهكارهاي دور زدن تحريم ها به كمك رمز ارزها در ايران چیست؟ کارشناسان استفاده از رمز ارزهای جهان وار را یکی از این روش ها می دانند و معتقدند:« این رمز ارزها از طریق بلاک چین، کد بندی ها وتراکنش ها را انجام مي دهند. موضوع ثبت تراکنش های ارزهای جهان وار مانند بیت کوین و اتریوم که بالاترین ارزش را در بین رمز ارزها دارد و توجه به نكاتي همچون مصرف انرژی و مقرون به صرفه بودن آن در برخي کشورها، باعث استقبال سرمایه گذاران این حوزه به سرمایه گذاری در کشورهایي همچون ایران شده است.» همچنین یکی دیگر از راهکارها استفاده از رمز ارز ملی است:« استفاده از رمز ارزهای ملي با اهداف متفاوتي همچون تسهیل و تقویت مبادلات و در مواردی نیز دور زدن تحریم ها مورد توجه قرار مي گیرد. تفاوت اساسي رمز ارزهای ملي با رمز ارزهای جهان وار، در پایداری و "استیبل کوین" بودن آنها است. قیمت اکثر ارزهای دیجیتال توسط بازار تعیین مي شود که درآن خریداران و فروشندگان، کوین ها را مبادله مي کنند و قیمت بر حسب عرضه و تقاضا مشخص مي شود. در مقابل، استیبل کوین ها به دنبال دستیابي به قیمت ثابت هستند. یک ارز دیجیتال با قیمت ثابت مي تواند کاربرد بسیار بیشتری نسبت به ارزهای دیجیتال موجود داشته باشد. درحال حاضر ارزهای دیجیتال اساسا توسط سرمایه گذاران نگهداری مي شوند و پیش بیني کنندگان به دنبال کسب سود از تغییرات قیمت هستند.»