رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران گفت: مشکل صنایع مادر با صنایع تکمیلی مربوط به دیروز و امروز نیست و از گذشته‌ها وجود داشته است. ما طی سال‌های اخیر در اتاق بازرگانی ایران اقدامات مختلفی برای رفع چالش‌های صنایع پایین‌دستی و تولیدکنندگان انجام داده‌ایم.
تولیدکنندگان و بنگاه‌های اقتصادی سالهاست با چالش تامین مواد اولیه دست و پنجه نرم می‌کنند، چالشی که عمده آن از نوع نگاه صنایع بالادستی به صنایع پایین‌دستی ناشی می‌شود. اما امروز مشکل صنایع پایین‌دستی در تامین مواد اولیه با نوسانات نرخ ارز و فلزات شدت یافته و مسیر حرکت تولید را با بحران مواجه کرده است. این مسائل در حالی پیش آمده است که صنایع مادر با اینکه ظرفیت تامین مواد اولیه صنایع داخلی را دارند، همیشه صادرات را در اولویت قرار داده‌اند. در گفتگو با «ابوالفضل روغنی گلپایگانی»، رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به بررسی چالش‌های تامین مواد اولیه و اقداماتی که این اتاق برای رفع آنها انجام داده است، پرداخته‌ایم. مشروح گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
صنایع پایین‌دستی در تامین مواد اولیه خود با چه چالش‌هایی مواجه هستند و ریشه این چالش‌ها کجاست؟
تامین مواد اولیه برای بنگاه‌های تولیدی از دو جنبه داخلی و خارجی با مشکل مواجه است. مشکل داخلی مربوط به صنایع مادر و توجه نکردن آنها به صنایع پایین‌دستی است. متاسفانه صنایع مس، آلومینیوم و ... توجه کافی به صنایع تکمیلی ندارند و این رویکرد باعث شده همیشه صادرات و خام فروشی مواد اولیه در دستور کار باشد تا تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع داخلی. متاسفانه توانایی ارزش‌آفرینی و تولید ارزش افزوده توسط صنایع پایین‌دستی نادیده گرفته شده و صادرات جایگزین آن شده است.
در بُعد خارجی مسئله ارزآوری است که امروز شیوع ویروس کرونا و تاثیرات نامطلوب این اپیدمی بر سیستم حمل و نقل دنیا، نحوه خرید و فروش و انتقال پول مسائلی ایجاد کرده که قابل پیش‌بینی نبوده است. در این شرایط یکی از اولویت‌هایی که دولت باید بر آن پافشاری کند، بحث تامین مواد اولیه برای تولیدکنندگان است. قطعا با اتخاذ سیاست‌های مناسب و برنامه‌هاریزی‌های درست، سودی که از طریق صادرات به دست می‌‌آید، از طریق فروش مواد اولیه به صنایع داخلی نیز حاصل خواهد شد. آمار بانک مرکزی نشان میدهد که بیشتر موارد فرار ارزی مربوط به شرکت‌های تعاونی و در بخش‌های دولتی بوده است، بخش خصوصی فرار ارزی نداشته و یا عدد ناچیزی بوده است لذا بانک مرکزی باید نسبت به تهیه و تامین ارز برای خرید مواد اولیه جدی‌تر عمل کند در غیر این صورت با بحران عدم تامین مواد اولیه در صنایع کشور مواجه خواهیم شد و این مسئله ممکن است خیلِ عظیم بیکاری را در پی داشته باشد و معضلات اجتماعی ایجاد کند.
به نظر شما برای رفع مشکلات بین صنایع بالادستی و پایین دستی چه راهکارهایی باید در نظر گرفته شود؟
با توجه به اینکه تولید در کشور طی شش ماه دوم سال، جهشی است و شرایط بهتری دارد، باید بتوانیم نرخ ارز را به ثبات برسانیم که این امر منوط به از بین بردن تحریمهای داخلی است، تحریمهای داخلی برای تولیدکنندگان و بنگاه‌های تولیدی آزاردهنده بوده و شرایط تولید و توسعه را دچار پسرفت کرده است. مهمترین راهکار رفع یا کاهش تعارض بین صنایع بالادستی و پایین‌دستی، تعریف استراتژی دقیق و تعیین تکلیف در این خصوص است تا بتوان بر مبنای این استراتژی بین شرکت‌ها آرایش و تقسیم‌بندی خاصی ایجاد کرد. امروز بالغ بر 88 درصد اشتغال کشور در شرکت‌های کوچک و متوسط است و حدود 70 درصد ارزش افزوده کشور در شرکت‌های بزرگ به وجود می‌‌آید، یعنی این شرکت‌ها با اشتغال کمتر، ارزش افزوده بسیار بالاتری دارند که عمدتا شرکت‌های دولتی و عمومی هستند و این پارادوکسی است که یک روز باید حل شود. صنایع پایین‌دستی ما در حالی که می‌توانند هم اشتغال بیشتر و هم ارزش افزوده ایجاد کنند، مورد کم‌لطفی و بی‌مهری صنایع بالادستی قرار گرفته‌اند و این بی‌مهری به خصوص در حوزه فلزات رنگین چالش‌های زیادی ایجاد کرده است.
اتاق بازرگانی ایران و به ویژه کمیسیون صنایع اتاق تاکنون برای حل مشکلات صنایع تکمیلی چه اقداماتی انجام داده‌اند؟ آیا شما به نتیجه بخش بودن این اقدامات خوش‌بین هستید؟
مشکل صنایع مادر با صنایع تکمیلی مربوط به دیروز و امروز نیست و از گذشته‌ها وجود داشته است. ما طی سال‌های اخیر در اتاق بازرگانی ایران اقدامات مختلفی برای رفع چالش‌های صنایع پایین‌دستی و تولیدکنندگان انجام داده‌ایم و کماکان در تلاش هستیم که با کار کارشناسی، برنامه‌ریزی و پیگیری مستمر بتوانیم مشکلات را از بین برده و شرایط بهتری برای فعالیت این صنایع فراهم کنیم. اتاق ایران در پیگیری این موضوع بسیار جدی است و جلسات متعددی با شرکت‌های بزرگ برگزار کرده است و تا گرفتن حق صنایع پایین‌دست مقاومت می‌کند. خوشبختانه کارهای خوبی صورت گرفته و ما به نتیجه اقدامات خوش‌بین هستیم. البته اخیرا در وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز تصمیماتی گرفته شده است تا بر مبنای این تصمیمات، توجه صنایع مادر به صنایع پایین‌دستی بیشتر و همکاری و تعامل بین آنها تقویت شود. امیدواریم با همراهی دولت و بخش خصوصی و همچنین همکاری بین صنایع بالادستی و پایین‌دستی، مشکلات به حداقل رسیده و روند تولید و توسعه سرعت بیشتری بگیرد.
این گفتگو در نشریه شماره 2 سراسری (شماره 123 متوالی) ستبران چاپ شده است.